همه چیز درباره دیابت (بخش اول)

دیابت چیست؟

بدن ما برای تولید انرژی به سوخت نیاز دارد، مواد غذایی که مصرف می‌کنیم نهایتاً به یک قند ساده به‌نام گلوکز تبدیل می‌شوند. گلوکز وارد جریان خون وسپس سلولها شده و برای تولید انرژی و رشد بدن مورد استفاده قرار می گیرد. درصورتی که قند به جای ورود به سلولها درخون باقی بماند، قند خون افزایش یافته و منجر به بروز دیابت می گردد. علت بروز این بیماری، کمبود انسولین است. انسولین هورمونی است که از غده لوزالمعده (پانکراس) ترشح می‌شود. این ماده کلیدی، موجب ورود قند به سلولها می‌شود تا قند، جهت تأمین انرژی مورد استفاده قرار گیرد یا برای مصارف بعدی ذخیره گردد. بدون وجود انسولین، قند نمی‌تواند از جریان خون خارج و وارد سلولها شود. دیابت به دو نوع تقسیم می‌شود: دیابت نوع 1 و دیابت نوع 2

دیابت نوع 1 چیست؟

در این نوع دیابت، غده پانکراس توانایی تولید انسولین را ندارد و تولید انسولین بسیار کم یا متوقف می‌شود. دیابت نوع 1 معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی آغاز می‌شود، اما ممکن است در هر سنی شروع شود.متخصصان، این نوع دیابت را یک بیماری خود ایمنی دانسته ومعتقدند که عامل وراثت وعوامل محیطی به درجات نا معلوم در آن موثر است.

دیابت نوع 2 چیست؟

در دیابت نوع 2، غده لوزالمعده انسولین تولید می‌کند اما مقدار آن ناکافی است و یا بدن نسبت به آن مقاوم است و توانایی استفاده از آن را ندارد. این نوع دیابت بیشتر در افراد مسن (بالای 40 سال) دیده می‌شود. دیابت نوع 2 با رژیم غذایی مناسب، ورزش و در صورت لزوم با قرص کنترل می‌شود.
گاهی اوقات، وقتی لوزالمعده بیش از حد تنبل می‌شود ویا...، فرد مبتلا به دیابت نوع 2 نیز ممکن است به انسولین نیاز پیدا کند.

نکات مشترک دیابت نوع 1 و 2 کدامند؟

نکته مشترک این دو نوع دیابت، این است که قند خون بسیار بالا می‌رود (هیپرگلیسمی).در صورتی‌که قند خون سالهای سال بالا بماند، عوارض بعدی دیابت به‌وجود می‌آید.

چه تفاوتی بین دیابت نوع 1 و 2 وجود دارد؟

تفاوت اساسی بین این دو نوع دیابت آن است که در دیابت نوع اول، فرد برای ادامه حیات نیاز به مصرف انسولین دارد، زیرا سلولهای بتای لوزالمعده وی از بین رفته است و بدن او قادر به تولید انسولین نمی‌باشد. اگرچه بعضی از افراد مبتلا به دیابت نوع دوم نیاز به مصرف انسولین پیدا می‌کنند؛ اما غالباً شروع مصرف انسولین پس از عدم پاسخ به درمان با قرصهای خوراکی می‌باشد.

علائم و نشانه‌های دیابت نوع 1 چیست؟

در صورتی‌که دیابت نوع 1 دارید و قند خون شما در نتیجه عدم رعایت رژیم غذایی، عدم فعالیت بدنی و کافی نبودن میزان انسولین دریافتی و یا به واسطه بیماری یا استرس بالا می‌رود، علائم زیر به‌وجود می‌آیند: • تشنگی شدید (پرنوشی) • افزایش حجم ادرار (پرادراری) وشب ادراری • افزایش اشتها (پرخوری) • کاهش وزن به‌علاوه علائمی مثل خستگی و افزایش احتمال ابتلا به عفونت نیز ممکن است دیده نشود.

درمان دیابت نوع 1 چگونه است؟

هدف از درمان دیابت نوع 1 این است که قند خون ناشتا در محدوده طبیعی (130-90 میلی‌گرم در دسی‌لیتر) بوده و قند خون،دوساعت پس از صرف غذا در محدوده کمتر از 180 میلیگرم باشد . برای رسیدن به این هدف باید انسولین مورد نیاز بدن، روزانه تزریق شود. انسولین تزریقی با کمک رژیم غذایی و فعالیت بدنی، قند خون شما را متعادل می‌کند.
در بدن افراد غیردیابتی، انسولین به‌طور خودکار و با توجه به میزان قند موجود در غذا، تحرک فرد و استرسی که فرد دارد به‌صورت متعادل ترشح می‌شود. اما در بدن افراد دیابتی، فرد بیمار باید این تعادل را با یک برنامه‌ریزی منظم شخصاً برقرار کند.

انسولین چیست ؟

همان‌طور که عنوان شد با از دست رفتن قدرت لوزالمعده در ترشح انسولین، فرد برای کنترل قند خون نیاز به تزریق انسولین خواهد داشت.
معمولاً انسولین را باید دو بار (یا بیشتر) در طول روز تزریق کرد. تعداد دفعات تزریق، بیانگر شدت بیماری نیست. افراد با یکدیگر متفاوت هستند، پس لازم است هر فرد از بهترین رژیم انسولین بهره‌مند شود، گاهی چهار بار تزریق انسولین به مقدار کم بهتر از دو بار تزریق در مقادیر زیاد است و قند خون را بهتر کنترل می‌کند. مطمئن باشید پزشکان متخصص دیابت بهترین روش را برای شما تعیین می‌کنند.
در حال حاضر انسولین را به‌طور مصنوعی و دقیقاً مثل انسولین طبیعی بدن انسان در محیط آزمایشگاه می‌سازند و به آن انسولین انسانی می‌گویند. انسولین‌های حیوانی نیز وجود دارند که از بدن گاو یا خوک به‌دست می‌آیند.
دو نوع انسولین رایج عبارتند از :
انسولین رگولار: شفاف و کوتاه‌اثر است و به‌سرعت تأثیر می‌گذارد.
انسولین NPH: کدر و شیری‌رنگ است، به آهستگی اثر می‌کند.
در مورد نحوه نگهداری، کشیدن و تزریق انسولین پیشنهاد می‌شود کتابچه خودآموز تزریق را مطالعه نمایید. نکات بسیار مهمی قبل، بعد و در هنگام تزریق انسولین وجود دارد که اطلاع از آنها لازم و ضروری است.

علائم افزایش قند خون کدامند؟

هنگامی‌که قند موجود در خون وارد سلولها نمی‌شود،
انرژی مورد نیاز بدن تأمین نمی‌شود و ممکن است شخص، احساس خستگی و بی‌حالی کند.
عدم ورود قند به درون سلولها باعث می‌شود، مواد قندی به مصرف بدن نرسند و بدون مصرف در خون باقی بمانند پس سلولهای بدن گرسنه شده و شخص لاغر و ضعیف شده و در حالی‌که احساس گرسنگی می‌کند، مقدار زیادی غذا می‌خورد.
بالا بودن قند خون، باعث می‌شود کلیه‌ها مقداری از آن را دفع کنند. برای دفع قند اضافی خون، کلیه‌ها باید مقداری از آب بدن را نیز به همراه آن دفع نمایند پس حجم ادرار افزایش می‌یابدو در حالی‌که فرد مقدار زیادی آب و مایعات می‌نوشد، دائماً تشنه است.
قند خون بالا، شخص مبتلا به دیابت را آماده ابتلا به عفونتهای مختلف می‌کند: مثل عفونتهای ادراری یا عفونتهای پوستی و ....

علائم کاهش قند خون (هیپوگلیسمی) کدامند؟

کاهش یا افت قند خون یکی از عوارض خطرناک بیماری دیابت می‌باشد. وقتی قند خون فرد به کمتر از 70 میلی‌گرم در دسی‌لیتر می‌رسد، هورمونی به‌نام آدرنالین در بدن ترشح می‌شود. ترشح این هورمون باعث بروز علائمی چون تعریق، عصبانیت و لرزش می‌گردد.
سایر اختلالات عبارتند از: تاری دید، سردرد، سوزن سوزن شدن یا بی‌حسی لبها.
در صورتی‌که افت قند خون در حد خفیف باشد، تشخیص علائم و درمان آن امکان‌پذیر است. در موارد شدیدتر علائم به‌صورت ناگهانی ایجاد شده و باعث بروز تشنج و از دست دادن هوشیاری می‌شود، که این حالت جزء فوریتهای پزشکی است.
علامتهایی که هنگام افت قند خون ممکن است تجربه کنید، عبارتند از:
- تپش قلب
- تعریق
- سرگیجه
- سردرد
- رنگ‌پریدگی
- ضعف و لرزش
- گرسنگی
- سوزن سوزن شدن لبها و دهان
- گیجی یا عدم تمرکز
- تهوع
- اضطراب
در صورتی‌که کاهش قند خون خیلی شدید باشد، علائم زیر دیده می‌شود:
- از دست دادن هوشیاری
- گیجی و بی‌قراری
- تشنج