تبخال

شاید کمتر کسى را مى شود پیدا کرد که تا به حال تبخال را تجربه نکرده باشد. یک زخم دردناک با ظاهرى ناخوشایند که همه از آن گریزانند اما بالاخره سراغشان مى آید. روش برخورد اصولى و بهداشتى با تبخال موضوع بحث امروز ما است و مى خواهیم برایتان شرح دهیم که چگونه با این مهمان ناخوانده و سمج برخورد کنید که محترمانه شما را ترک کند و از پیش شما برود. به طور کلى عفونت تبخال یک عفونت شایع ویروسى دهان است که به علت ورود ویروسى به نام هرپس سیمپکس به بدن خود را نشان مى دهد. این عفونت در وهله اول به صورت یک نوع زخم صورت است که روى لب ها یا پوست صورت نزدیک منطقه دهان اتفاق مى افتد و به همین دلیل ظاهرى ناخوشایند را براى فرد مبتلا پدید مى آورد.

عفونت اولیه و ثانویه تبخال

متاسفانه ویروس تبخال به این سادگى هم که عموم فکر مى کنند بساطش از بدن برچیده نمى شود. اگر کسى براى اولین بار با این ویروس تماس داشته باشد پس از بروز عفونت تبخال در ناحیه دهان، ویروس مربوطه به عمق بدن مى رود و خود را مخفى مى کند. سال ها و یا حتى کمتر زمان اگر بگذرد احتمال دارد دوباره ویروس شعله ور شود و مجدداً دردسرزا شود. اینکه چه شرایطى سبب مى شود ویروس خفته دوباره بیدار شود مقوله اى است که جا براى بحث بسیار دارد. اما به طور خلاصه شرایطى همچون تب، آنفلوآنزا، سرماخوردگى، فشارهاى روحى و روانى، صدمات به لب و یا جراحى هاى روى نواحى دهان و لب از جمله این موارد هستند. از این رو آموختن روش برخورد با تبخال مهم ترین اصلى است که در مواجهه با این بیمارى باید دانست تا از عوارض آن درمان ماند.

وقتى تبخال مى آید...

شناخت علائم بروز یک تبخال از اهمیت بسیار زیادى برخوردار است. علائم و نشانه هاى تبخال بدین صورت است که در وهله اول یک تاول کوچک و دردناک پر از مایع روى یک نقطه سرخ و دردناک پوست بروز مى کند که معمولاً روى لب ها و نواحى داخلى دهان است. سپس درد شدید و احساس مورمور شدن به سراغ بیمار مى آید که غالباً یکى دو روز قبل یا بعد از بروز تاول ها است که این علامت بسیار مهمى است. خصوصاً احساس مورمور شدن و درد خفیف از علائم اولیه تبخال است که مى تواند به عنوان یک زنگ خطر محسوب شود. چرا که اگر شخصى در این مرحله متوجه عفونت تبخال شود با استفاده از اقدامات پیشگیرانه که در ادامه در مورد آنها صحبت مى شود مى تواند جلوى تبخال را بگیرد. در هر صورت پس از تشکیل تاول ها، سیر بیمارى ادامه مى یابد و تاول ها نهایتاً مى شکنند و از آنها خونابه خارج مى شود و سپس یک زخم قهوه اى رنگ با ظاهرى ناخوشایند تشکیل مى شود.

تبخال‎هاى خطرناک

در بعضى مواقع به دلیل بى اعتنایى بیمار تبخال وسعت مى یابد و عفونت شدید روى آن سوار مى شود. در این موارد زخم هاى تبخالى علاوه بر اینکه تمام نواحى لب را مى گیرند به داخل دهان هم سرایت مى کنند. در این موارد التهاب لثه ها از وخیم ترین وقایعى است که خود را نشان مى دهد. تمام لثه ها خصوصاً نواحى داخلى لثه ها ورم مى کنند و حالت آبسه دهانى به خود مى گیرند. بیمار قادر نیست که حتى لقمه اى غذا بخورد. شرایط بیمار روز به روز وخیم تر مى شود و باید سریعاً اقدامات درمانى در مورد وى اجرا شود.

چه باید کرد ؟

* اولین اقدامى که باید در مواجهه با تبخال کرد شناخت مرحله اول تبخال به طور کامل و دقیق است. اگر شما در این مرحله تبخال را شناسایى کنید که آن هم کار زیاد سختى نیست به راحتى مى توانید جلوى یک عفونت سخت را بگیرید.
* پس از تشخیص شروع تبخال اولین اقدامى که مى کنید به فاصله هر نیم ساعت یک قالب کوچک یخ را روى لب ها بگذارید (روى ناحیه مبتلا) و آن قدر یخ را به لب ها بچسبانید که آن تکه یخ کوچک آب شود. توجه کنید که یخ را چند ثانیه روى لب ها بگذارید و سپس از روى لب ها بردارید تا سرماى شدید یخ لب ها را از بین نبرد.
* پس از مرحله یخ گذارى به طور متناوب روى ناحیه مبتلا را با نمک بپوشانید. در این لحظه انتظار درد فراوانى را باید داشته باشید اما مطمئن باشید بهترین روش درمانى را در حال اجرا کردن هستید و بدون ترس و دلهره ادامه دهید.
* از محلول هاى دهان شویه حتماً استفاده کنید. محلول دهان شویه بنزیدآمین از جمله بهترین محلول هاى دهان شویه است. هر ۱ تا ۲ ساعت یکبار دهان را حسابى با محلول بشویید تا بهداشت داخل دهان تامین شود و عفونت به داخل دهان سرایت نکند.
* در فاصله مدت عفونت از غذاهاى مایع و ولرم استفاده کنید تا لب ها و نواحى مبتلا تحریک نشوند و زخم انتشار پیدا نکند.
* سطح لب ها را با کرم هاى مخصوص که معمولاً کرم ویتامینه a است مرطوب و نرم نگه دارید تا لب ها دچار خشکى نشوند و تبخال عفونى نشود.
* در صورت به کار بردن همه این اقدامات اگر احساس کردید روند بهبودى وجود ندارد سریعاً به یک پزشک متخصص دهان و دندان یا یک دندانپزشک جهت معالجه خودتان مراجعه کنید تا روند بهبودى را از وى طلب کنید.
عامل ایجاد تبخال ویروسی به نام هپرس سیمپلکس است که معمولا سوزشی دربالای لب فوقانی احساس می شود واین سوزش شروع یک تبخال است که درابتدا قرمز می شود. بعد، شروع به خارش وسوزش شدید می کند وسپس برجسته ومتورم می شود. هرچه قدرآب بیشتری درزیرآن جمع شود، بزرگتروبیشترباعث ناراحتی می شود. ویروس ازطریق تماس مستقیم ازقبیل بوسیدن فردآلوده به شخص منتقل می شود ووارد سیستم عصبی می گردد ودرعقده های عصبی ساکن می شود.
به دنبال استرس،ضعف،بی حالی،سوتغذیه،بیماری و.... هرازچندگاهی، ویروس خودراازسلول عصبی به سلول پوست می رساند وباعث تبخال می شود. اگرتبخال خیلی آزاردهنده نیست،بهتراست آن را به حال خودرها کنیدومراقب باشید که تبخال خشک وتمیزباشد واگرچرکی باشد، که البته به ندرت اتفاق می افتد،حتما برای برطرف شدن عفونت ازمراکزبهداشتی وپزشکی کمک بگیرید.

روش‎های درمان تبخال به طور خلاصه:

مسواک شما ممکن است تا چند روزپناهگاه خوبی برای ویروس ها باشد وموجب بازگشت ویروس ها به دهان پس ازبهبود تبخال شود. بنا براین بهترین کارآن است که به محض فعال شدن تبخال مسواک خودرادوربیندازید.
مسواک خودرادرحمام یا دستشویی نگذارید یک مسواک مرطوب ویک جای مرطوب مانند حمام دقیقا همان چیزی است که ویروس تبخال برای رشد به آن نیاز دارد واین امرباعث افزایش طول عمرویروس می شود. پس بهتراست مسواک رادرجای خشک وبدون رطوبت قراردهید.
دوری ازاسترس واضطراب،تغذیه مناسب،تقویت بدن وورزش عواملی مهم درکنترل تبخال اند.
دوری ازباد وآفتاب: محافظت ازلب ها درمقابل هرگونه عامل خارجی ومحیطی نظیرقرارگرفتن درمعرض اشعه خورشیدوبادراهی برای جلوگیری ازتبخال است.
استفاده ازیخ: توصیه می شود به محض احساس سوزش وخارش ازیخ استفاده کنید. چراکه یخ موجب کاهش التهاب می شود واگرمواد التهاب آورسبب فعال شدن مجدد ویروس شود، درآن صورت با توجه به نقش ضدالتهابی یخ استفاده ازآن مفید وموثراست.
درچند روزاول شروع تبخال استفاده ازپماد اسیکلوویرمفیداست.