رزماری (اکلیل کوهی)

 

تاریخچه :

این گیاه زمانی در آئین های مذهبی و غیرمذهبی مانند ازدواج و مراسم تدفین به کار می رفت . از این گیاه در مراسم تاج می ساختند و البته به عنوان بخور نیز می سوزاندند. در قرن شانزدهم در یکی از مقابر فراعنه مصر باستان شاخه ای از این گیاه به دست آمد.

مشخصات گیاه :

درختچه ای است از تیره نعناعیان با برگ های ماندگار که در زمین های خشک نواحی مدیترانه ای فراوان است . برگ هایش متقابل ، باریک ، ضخیم و ماندگار است روی برگ به رنگ سبز مایل به خاکستری و زیر آن سفید و کرک دار است. گل ها به رنگ آبی کم رنگ با لکه های بنفش در انتهای شاخه ها دیده می شوند. این گیاه بوی خوشی داشته اندکی نیز بوی کافور دارد.
قسمتهای مورد استفاده : برگ ها و سرشاخه های گل دار
دوران گل دهی : تیر و مرداد
زمان برداشت : تیر و مرداد
طبیعت گیاه : خیلی گرم و خشک
مهم ترین ترکیبات شیمیایی و مواد موثره در آن : (برگ)
1 ـ اسیدهای فنلی شامل اسید رزمارینیک (دارای اثر ضد التهاب) ، اسید کافئیک ، اسید کلروژنیک
2 ـ دی ترپنوئیدهای فنولیک : کارنرزول (آنتی اکسیدان و ضد التهاب) ، روزمانول و...
3 ـ اسیدهای تری ترپنوئید : اسید اورسولیک (ضد التهاب ، وقفه دهنده ترشح هیستامین ، آنتی هیستامین) ، اسید آلئوانولیک
4 ـ فلاونوئیدها : اپی ژنین ، لوتئولین ، نپتین و... (اپی ژنین خاصیت ضد التهاب مفاصل و...)
توجه و اخطار : مصرف مقادیر بالای این گیاه سمی بوده و تولید تشنج و سرگیجه می کند.

مهم ترین خواص درمانی و مواد مصرف :

رزماری آرام بخش، ضد تشنج ، هضم کننده ، ضد التهاب مفاصل ، ضد درد، ضد روماتیسم ، مقوی عمومی (تونیک) ، التیام بخش ،ضد عفونی کننده قوی ، پایین آورنده تب ، ضد افسردگی ، درمان کننده اختلالات گوارشی ، درمان کننده خستگی های مفرط، درمان کننده دل آشوبه ، دلشوره ، بی خوابی ، تقویت دستگاه گوارش ، افزایش دهنده ترشح صفرا و تسهیل کننده در دفع آن ، درمان کننده سوء هاضمه ، آرام کننده سرفه و تنگی نفس بوده و اسانس آن برای جلوگیری از ریزش مو مؤثر است. برگ آن به عنوان ادویه معطر در آشپزخانه به کار می رود. استعمال خارجی تنطور آن برای رفع شوره سر نافع است . ماساژ پوست سر با جوشانده آن نیز ضد شوره است.

روش های مصرف :

1 ـ دم کرده : 5 الی 20 گرم از برگ یا سرشاخه گل دار را در یک لیتر آب جوش به مدت 10 دقیقه دم کنید و جهت درمان سردرد، آرام کردن سرفه ها ، آرام بخش ، ضد اضطراب ، درمان خستگی های مفرط و... روزی 3 تا 4 فنجان بنوشید.
2 ـ خیس کرده : 30 گرم برگ و یا سرشاخه گل دار آن به مدت 2 الی 3 روز در سرکه رقیق گذاشته و پس از آن روزی 4 الی 5 قاشق بنوشید . ادرارآور بوده و در دفع سنگ کلیه ومثانه نافع است.
3 ـ ضماد یا مرهم : 20 گرم برگ گیاه را کوبیده و سپس بپزید و به صورت مرهم روی ورم های ناشی از در رفتگی و ضرب دیدگی قرار دهید.
4 ـ جوشانده : 20 گرم برگ گیاه را کوبیده و یک دقیقه بجوشانید ؛ پس از صاف کردن جوشانده از آن برای درمان آنژین ، گلودرد ، ورم ، لوزه ها ، ورم لثه و عفونت های دهان استفاده کنید. جوشانده رزماری را می توانید به صورت کمپرس نیز روی موضع دردهای روماتیسمی قرار دهید.
5 ـ پماد : پماد این گیاه که مخلوطی از اسانس ، کامفر و منتول می باشد جهت تسکین دردهای عضلانی و مفصلی و دردهای عصبی و درد عضلات قفسه سینه به کار می رود. دستورالعمل استفاده از پماد رزماری مالیدن روزی 3 الی 4 مرتبه به صورت موضعی روی محل درد و التهاب است. استعمال موضعی پماد رزماری در دوران حاملگی و شیردهی محدودیتی وجود ندارد.
6 ـ لوسیون تقویت کننده پوست : 50 گرم برگ کوبیده رزماری به اضافه 50 گرم پوست پرتقال ریز شده را در یک لیتر آب جوش به مدت 15 دقیقه دم کرده و پس از صاف کردن به روی پوست صورت و یا دستها بمالید و بگذارید تا کاملا خشک شود. سپس بعد از نیم ساعت صورت و دستها را بشویید.