تاریخ پزشکی جهان (21 ژانویه - 1 بهمن)
در چنین روزی در سال 1815 ”هوراس ولز” دندانپزشک آمریکایی و یکی از پیشگامان بیهوشی با گاز خنده (اکسید نیترو) متولد شد.
ولز برای ارایه اختراع خود در ژانویه 1845 نمایشی در دانشکده پزشکی دانشگاه “هاروارد” ترتیب داد که با عدم موفقیت همراه بود و باعث شد کشف بیهوشی توسط او به رسمیت شناخته نشود. نخستین بی حسی دندانی با اکسید نیترو (گاز خنده) توسط “جان ام ریگز” در نهم اوت 1898 بود که “گاردنر کوینسی کولتون”، دندانپزشک آمریکایی به صورت گسترده از این گاز استفاده کرد. اکسید نیترو را “جوزف پریستلی” در سال 1772 کشف کرده بود.بعدها معلوم شد که این گاز سمی نیست،اما وقتی استنشاق شود آثار عجیبی به بار می آورد و افراد مشغول کارهای غریبی مثل آواز خواندن، دعوا کردن، و خندیدن می شوند.
همین خندیدن باعث شد که اکسید نیترو را “گازخنده آور” بنامند. در سال 1799 ”همفری دیوی” کشف کرد که استنشاق طولانی تر اکسید نیترو باعث بیهوشی موقت می شود. دیوی این گاز را روی خودش امتحان کرد و گزارش داد پس از آنکه حدود 16 لیتر گاز را در مدت هفت دقیقه استنشاق کرد، “کاملا مسموم” شد. اگرچه دیوی گفت که شاید بتوان از اکسید نیترو در اعمال جراحی استفاده کرد، اما کسی پیشنهاد او را پیگیری نکرد و در سال های نخست سده نوزدهم تنها مصرف اکسید نیترو، در سرگرمی ها بود.
در سال 1799 در چنین روزی ، نخستین واکسیناسیون جهان (بر ضد آبله) توسط “ادوارد جنر” انجام شد.
جنر پزشک انگلیسی در یادداشتهای خود می نویسد: علم پزشکی هیچ راهی برای مقابله با این غول وحشتناک نمی شناسد. مطب ادوارد جنر نیز مانند مطب تمامی پزشکان آن دوران هر روز مملو از بیماران مبتلا به آبله بود. جنر شروع به تحقیق و بررسی دقیق بر روی آبله و جمع آوری اطلاعات از بیماران کرد. او متوجه شد بیماری تمامی افراد جامعه را در بر می گیرد، اما آمار مبتلایان به آبله در جمعیت روستایی کمتر است. روستاییان و به خصوص گاوداران کمتر به آبله مبتلا می شدند،در حالی که اغلب این افراد قبلا یک بار به ابله گاوی دچار شده بودند.
آبله گاوی در انسان با علائمی مانند تب خفیف و کمی التهاب پوست همراه است و بیمار به سرعت بهبود می یابد. ادوارد جنر حدس می زد ابتلا به آبله گاوی سبب ایمنی این افراد نسبت به آبله انسانی شده است. پس از مدتی تحقیق، جنر مطمئن شد که حدس او درست است و تصمیم گرفت برای اثبات نظریه خود دست به آزمایش خطرناکی بزند. جنر چاقوی کوچک جراحی خود را با چرک آبله گاوی آلوده کرد و سپس بازوی “جیمز فلیپ”،پسربچه هشت ساله باغبانش را با چاقوی آلوده به چرک خراشید.با با ورود عامل بیماریزا، پسرک مبتلا به آبله خفیف گاوی شد و به سرعت بهبود یافت.
شش هفته بعد نوبت مهمترین قسمت آزمایش فرا رسید. این بار جنر چرک آبله انسانی را به پسرک تزریق کرد. با وجود آنکه این آزمایش با خطر مرگ همراه بود،اما باغبان ادوارد جنر و خانواده او افتخار می کرد که بهترین پزشک منطقه پسر آنها را برای مهم ترین آزمایش تاریخ پزشکی انتخاب کرد.بعد از تزریق چرک هیچ اثری از ابتلا به ابله در پسرک دیده نشد. ادوارد جنر آزمایش خود را دو ماه بعد نیز تکرار کرد. این بار نیز هیچ نشانه ای از بیماری دیده نشد و بدین ترتیب درستی نظریه او را ثابت شد.
جنر آزمایش خود را واکسن نامید که برگرفته از نام علمی آبله گاوی variolae vacciniae در زبان لاتین است. انتشار نتیجه تحقیق او با سر و صدای زیادی در سراسر اروپا همراه شد. موسسه تحقیقاتی سلطنتی لندن، نتیجه آزمایش ادوارد جنر را ارزشمند ارزیابی و از این پزشک دهکده حمایت کرد. در مدت زمان کوتاهی تمامی مراکز پزشکی دنیا خواستار ارتباط با جنر و دستیابی به نتایج تحقیقات او شدند.
نتیجه تحقیقات جنر به زبانهای مختلف دنیا ترجمه و منتشر شد. شش سال بعد از واکسینه شدن جمیز فلیپ هشت ساله، تنها در انگلستان نزدیک به نیم میلیون نفر علیه آبله واکسینه شدند و واکسیناسیون به سرعت در تمام دنیا گسترش یافت. ادوارد جنر تمام عمر و ثروت خود را صرف ریشه کن کردن بیماری آبله کرد ، اما آرزوی بزرگ او 200 سال بعد، در سال 1980 میلادی و زمانی به حقیقت پیوست که سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که آبله برای همیشه در تمامی جهان ریشه کن شد.
