آگاهی، مهمترین راه پیشگیری از سرطان سینه

با توجه به اهمیت بحث اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در تشخیص بموقع و درمان موفق سرطان، مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی با برگزاری نخستین سمپوزیوم سرطان پستان در آستانه هفته ملی سرطان، موانع، محدودیت‌ها و چالش‌های این مساله را از دیدگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار داد تا از این پس، راهکاری مناسب در اطلاع‌رسانی بهتر و شایسته این بیماری در نظر گرفته شود.

اگرچه این مرکز تاکنون اطلاع‌رسانی خود را با ارائه خدماتی همچون تشخیص و معاینه رایگان و غربالگری در سطح عموم جامعه انجام داده، اما گروه‌های هدف این سمپوزیوم عمدتا پزشکان، متخصصان و کارشناسان بهداشتی و درمانی هستند که مستقیما با موضوع اطلاع‌رسانی در خصوص این بیماری درگیرند. در این گزارش سعی شده است، ضمن مرور اجمالی این سمپوزیوم به موضوعات و حواشی مهم مورد بحث در آن بپردازیم.

سرطان پستان به عنوان شایع‌ترین سرطان و اولین عامل مرگ در سن باروری و بازدهی زنان مطرح است و متأسفانه بار زیادی هم از لحاظ مادی و اقتصادی و هم از لحاظ روحی و روانی بر خانواده و جامعه وارد می‌کند. در این میان، آمار و ارقام بالای مبتلایان این نوع سرطان در حالی رو به گسترش است که اجرای روش‌های غربالگری، انجام ماموگرافی و تشخیص به موقع در روند درمان موفق بیماری نقش موثری دارد. البته نتایج تحقیقات اخیر نشان می‌دهد، آگاهی درست زنان از این سرطان، حتی بسیار مهم‌تر از انجام ماموگرافی در پیشگیری از سرطان پستان است، ضمن آن‌که این ضرورت به عنوان اولین و اساسی‌ترین عامل و یک روش قابل دسترس و ارزان مطرح است.

اطلاع‌رسانی، شرط اول مبارزه با سرطان

دکتر ماندانا ابراهیمی، عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سرطان پستان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران، ضمن تاکید بر اهمیت آگاه‌سازی زنان در زمینه سرطان پستان، به محدودیت‌های موجود در زمینه اطلاع‌رسانی درباره سرطان‌های بانوان بخصوص سرطان پستان اشاره کرد و گفت: یکی از مشکلات آگاهی‌بخشی در سرطان پستان وجود محدودیت‌هایی است که در رسانه‌های جمعی پرمخاطب بخصوص صدا و سیما وجود دارد.

عضو هیات علمی مرکز تحقیقات سرطان پستان افزود: در همین ارتباط از دست‌اندرکاران صدا و سیما، اداره کل سلامت شهرداری، شبکه ملی سرطان، اداره سرطان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و مرکز تحقیقات اخلاق پزشکی دعوت شد تا با حضور در نخستین سمپوزیوم «اطلاع‌رسانی در سرطان پستان؛ چالش‌ها و راهکارها» روش‌های رفع این محدودیت‌ها را بررسی کنند.

رئیس مرکز تحقیقات سرطان پستان هم با بیان این‌که اکنون ثابت شده است نقش آگاهی‌بخشی و اطلاع‌رسانی در پیشگیری از سرطان پستان مهم‌تر از انجام ماموگرافی است، از راه‌اندازی گروه پژوهشی رسانه و سلامت در این نهاد به منظور تعامل سیاستگذاران عرصه سلامت با جامعه پزشکی، رسانه‌ها و مردم خبر داد.

دکتر مسعود حبیبی هدف از برگزاری این سمپوزیوم را تاکید بر نقش مهم اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی در پیشگیری از مرگ و میر ناشی از سرطان پستان دانست و افزود: جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در نظر دارد در جهت اطلاع‌رسانی بیشتر در حوزه سلامت کشور، گروه پژوهشی را در قالب کانون رسانه و سلامت با هدف افزایش آگاهی عمومی و ایجاد ارتباط متقابل بین جامعه پزشکی، مردم و رسانه و همچنین بهره‌گیری از ظرفیت رسانه‌ها در ارتقای سلامت مردم راه‌اندازی کند. با فرهنگ‌سازی و ایجاد این گروه، می‌توان به تحقیقات رسانه، گرایش سلامت و به تحقیقات سلامت، گرایش رسانه‌ای بخشید.

وی در عین حال خاطرنشان کرد: این کانون می‌تواند راه‌های ارتباط موثرتر با جامعه را به کار بندد و با در نظر گرفتن شکاف‌های موجود، آنها را در سیاستگذاری‌های سلامت و تأمین پروسه سلامت شخصی دخالت دهد.هماهنگ کردن اولویت‌ها، برگزاری دوره‌های آموزشی برای اصحاب رسانه و آشنایی آنها با ادبیات سلامت و آموزش راه‌های برقراری ارتباط موثر جامعه پزشکی با جامعه در دستور کار این گروه قرار دارد.

ضرورت حفظ بافت سینه در جراحی

یکی از موضوعاتی که شاید با آگاهی از آن، نگرش بسیاری از افراد نسبت به سرطان پستان عوض شود، این حقیقت است که حفظ پستان یکی از روش‌های جدید و قابل قبول در درمان سرطان پستان است و رادیوتراپی (اشعه درمانی) نتیجه درمانی مطلوبی در 80 درصد بیماران مبتلا به سرطان پستان دارد.

آنچه در یک درمان موفق اهمیت دارد، تشخیص بیماری در مراحل ابتدایی است چرا که هرچه بیماری در مراحل پیشرفته‌تر تشخیص داده شود، شکست در درمان بیشتر خواهد شد

در گذشته برداشتن سینه از درمان‌های رایجی بود که برای مبتلایان به سرطان پستان استفاده می‌شد، اما امروزه درمان این بیماران با رویکرد حفظ پستان و براساس کاهش عوارض روحی و روانی آن‌ها از مسائل مورد بحثی است که در بین پزشکان مطرح است تا با بهره‌گیری از این روش و فقط با برداشتن تومور و حاشیه‌ای از نسج سالم پستان، بقیه بافت پستان را حفظ کرده و از برداشتن عضو جلو گیری کنند. با به نتیجه رسیدن تحقیقات علمی گسترده‌ای که پیرامون حفظ پستان و خارج کردن تومور همراه با نسج اطراف آن انجام شده امروزه می‌توان بیماران زیادی را با انجام این روش و ادغام با درمان تکمیلی اشعه درمانی (رادیوتراپی) مداوا کرد.

به گفته دکتر نسرین‌السادات علوی حفظ پستان با روش برداشتن کل سینه از لحاظ عود بیماری تفاوتی ندارد.وی خاطرنشان کرد: تفاوت این دوروش با یکدیگر در انجام رادیوتراپی بعد از عمل‌های جراحی با رویکرد حفظ عضو است و این دو روش در میزان ریسک عود سرطان تفاوتی با یکدیگر ندارند و از نظر حفظ زیبایی و روحیه بیمار نتایج بهتری دارند.

عضو هیات علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در ادامه با رد اعتقاد بعضی از بیماران که حفظ پستان خطر عود بیماری را افزایش می‌دهد، خاطرنشان کرد: در انجام جراحی چه پستان به طور کامل برداشته شود و چه مقداری از بافت آن برداشته شود احتمال عود بیماری در هر دو مورد یکسان است واز هر 100 نفر احتمال دارد در 5 نفر بیماری عود کند. در صورتی که در روش حفظ پستان از اشعه درمانی استفاده شود، احتمال عود آن بسیار کاهش پیدا خواهد کرد.

وی مراجعه زودهنگام بیمار را به پزشک متخصص یکی از عوامل مهم و مثبت در حفظ پستان ارزیابی کرد و گفت کرد: مراجعه زودهنگام تا 80 درصد می‌تواند به حفظ پستان منجر شود.

دکترآسیه الفت‌بخش مدیر گروه پژوهشی بیماری‌های پستان جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران نیز آشنایی زنان با عوامل خطر، روش‌های تشخیص و درمان و ارتقای آگاهی سیستم بهداشتی را در جهت پیشگیری از سرطان پستان ضروری دانست و با توجه به کاهش سن ابتلا در کشور، خواستار توجه بیشتر به گروه‌های جوان و در معرض خطر شد. این جراح عمومی با بیان این‌که سالانه به طور متوسط یک میلیون نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند، بر ضرورت آگاهی‌بخشی در سرطان پستان تأکید کرد. وی افزود: طبق آخرین آمار بروز این بیماری 24 در یکصد هزار نفر است. این یعنی ابتلای حدود 7000 زن در سال که 7/1 از این تعداد در صدهزار نفر میزان مرگ ناشی از این بیماری است که روند رو به رشدی دارد.

تغییر در سبک زندگی و افزایش آگاهی نقش مهمی در پیشگیری از این بیماری دارد، اما متأسفانه نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که میزان آگاهی زنان درباره بیماری سرطان پستان حتی در جامعه دانشگاهی نیز پایین است و نگرش و عملکرد مناسبی در این زمینه وجود ندارد که با برنامه‌ریزی می‌توان آن را به وجود آورد. وی تصریح کرد: عدم آگاهی زنان به عنوان بیمار یکی از موارد و علل تشخیص دیرهنگام بیماری در مراحل دیررس بیماران است؛ چرا که دسترسی زنان در مراحل اول به پزشک متخصص محدود است و بیشتر به سیستم بهداشتی که در آن ماما یا بهیار هستند مراجعه می‌کنند، از این رو آگاهی‌بخشی به سیستم درمانی می‌تواند مفید باشد.