چهارشنبه‌سوری یا چهارشنبه‌سوزی؟ (راه‌های کمک به مصدومان سوختگی)
در میان حوادث چهارشنبه سوری، سوختگی شایع‌ترین حادثه است. اگر نوجوانان و جوانان فقط یک بار گذرشان به بیمارستان‌های سوختگی بیفتد و از نزدیک درد و مشکلات افراد دچار سانحه سوختگی را ببینند در تمام طول عمرشان هیچ‌گاه سراغ چنین شادی‌های خطرناکی نمی‌روند، به همین دلیل هم آگاهی از خطرات و حوادث پیش روی آنها در چهارشنبه آخر سال می‌تواند نقش بسیار موثری در کاهش تبعات منفی این روز داشته باشد. در این میان آشنایی با انواع سوختگی و چگونگی واکنش‌های منطقی در مواجهه با فرد دچار سوختگی را هم نباید نادیده گرفت.
آمارها نشان می‌دهد بعد از حوادث رانندگی، سوختگی‌ها بالاترین آمار مرگ و میر را به خود اختصاص داده است و هر ساله تعداد زیادی از مردم بر اثر سوختگی جان خود را از دست داده و یا دچار معلولیت دائم می‌شوند. عوارض جسمی متعدد مانند بیماری‌های کلیوی، ریوی و گوارشی، بستری شدن طولانی مدت در بیمارستان، هزینه بالای درمان، مراقبت‌های شدید به منظور پیشگیری از عفونی شدن زخم‌ها، احتمال ابتلا به بیماری کزاز، درد و رنج و بدشکلی اندام‌ها، اختلالات روحی و روانی، افسردگی، ناامیدی و ناسازگاری در خانواده از جمله عوارض شوم ناشی از سوختگی است.
سوختگی عبارت است از صدمه دیدن پوست، لایه‌های زیر پوست و در نوع شدید آن سوختن و آسیب دیدن قسمتی از بافتهای نرم و استخوان. عواملی که در شدت و وخامت سوختگی موثرند عبارتند از: عمق (درجه)، وسعت (درصد)، سن، مدت زمانی که از سوختگی گذشته، محل سوختگی، ماده سوزاننده، شرایط ایجاد سوختگی، همراهی با آسیب‌ها یا بیماری‌های دیگر.
تصورات اشتباه در برخورد با مصدوم
1. هرگز با دستان آلوده اقدام به کمک به فرد مصدوم نکنید.
2. برخی افراد سعی می‌کنند به هر طریق ممکن لباسهای فرد مصدوم را دربیاورند در حالی که این کار می‌تواند به محل سوختگی آسیب وارد کند. پس در صورتی که لباسهای او به بدنش نچسبیده باشد، میتوانید آنها را با قیچی استریل ببرید.
3. هرگز از آب آلوده برای تسکین درد فرد مصدوم استفاده نکنید، بلکه بهتر است از آب جوشیده سرد شده به مدت 5 تا 30 دقیقه استفاده نمایید.
4. از مالیدن هر نوع روغن، پماد، پودر پنی‌سیلین، سیب‌زمینی رنده شده، خمیر دندان و ... روی محل سوختگی خودداری نمایید.
5. تاول‌ها را به هیچ عنوان پاره و باز نکنید.
6. از جابه‌جا کردن فرد مصدوم حتی‌المقدور پرهیز نمایید و مصدوم را به حالت استراحت به طرفی که کمتر سوخته و روی محل پاک و تمیزی بخوابانید.
7. در صورت بیهوشی فرد مصدوم، از خوراندن مایعات به وی پرهیز نمایید و در صورت بهوش بودن می‌توان جرعه جرعه به او آب خوراند.
8. اگر لباسهای مصدوم در حال سوختن است به او اجازه دویدن ندهید.
9. به هیچ‌وجه از محلول‌های یددار یا الکل در زیر پانسمان استفاده نکنید، چرا که ترمیم را به تاخیر می‌اندازد.
10. مراقب باشید که بانداژ محکم نباشد، چرا که در صورت تورم عضو مبتلا، جریان خون دچار مشکل می‌شود.
11. بدن فرد مصدوم را با پتو گرم نگاه دارید.
مراقبت‌های تغذیه‌ای در سوختگی‌ها
در زمان بروز سوختگی به علت شوک شدید و ناگهانی وارد شده و جراحات به وجود آمده، تعادل الکترولیت‌ها و مایعات به هم می‌خورد. به عبارتی پروتئین‌ها، نمک و مایعات بدن به هدر می‌روند و وزن بدن کاهش می‌یابد، به همین دلیل نیازهای تغذیه‌ای بویژه در هفته‌های اول بعد از سوختگی افزایش می‌یابد. اهداف رژیم درمانی در این بیماران در درجه اول پیشگیری از ایجاد سوءتغذیه، کمک به برقراری تعادل آب و الکترولیت‌ها برای جلوگیری از ایجاد شوک و تسریع التیام زخم‌ها و همچنین کنترل قند خون افزایش‌یافته به علت استرس وارد شده به بدن می‌باشد. در بیمار دچار سوختگی میزان نیاز به انرژی به 5000 3500 کیلو کالری و نیاز به پروتئین به 200150 گرم در روز افزایش می‌یابد. پروتئین مصرفی باید از انواع باارزش زیستی بالا باشد. استفاده از تزریق وریدی برای جبران مایعات، الکترولیت‌ها و برخی از پروتئین‌های سرمی از دست‌‌رفته از اولین اقدامات بعد از مراجعه به بیمارستان است. سپس برای پیشگیری از ایجاد سوءتغذیه در صورت تحمل بیمار، تغذیه از راه دهان آغاز می‌شود، در ابتدا از یک محلول خاص حاوی نمک، آب و بی‌کربنات به همراه آبلیمو جهت جایگزینی به جای تزریق وریدی استفاده می‌گردد. از آنجا که این بیماران دچار بی‌اشتهایی می‌باشند، بعد از تنظیم رژیم غذایی، مواد غذایی مورد نیاز در تعداد وعده‌های بیشتر و مقدار کم در هر وعده، در اختیار آنها قرار می‌گیرد و از یک رژیم غذایی نرم استفاده می‌گردد. نیاز به مواد مغذی گوناگون نیز در این بیماران افزایش می‌یابد. به عنوان مثال نیاز به پروتئین و ویتامین C به جهت ترمیم ضایعات بافتی زیاد می‌شود. با افزایش نیاز به انرژی، میزان کربوهیدرات دریافتی و به دنبال آن نیاز به ویتامین‌های گروه B نیز افزایش می‌یابد. بتاکاروتن و روی به جهت تقویت سیستم ایمنی بدن و تسهیل در ترمیم پوست از اهمیت بالایی برخوردار است.
ویتامین E به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی و موثر در ترمیم ضایعات و کاهش ایجاد تاول توصیه می‌شود. دریافت مقدار کافی اسیدهای چرب ضروری به جهت نوسازی بافتهای بدن ضروری است و در نهایت ویتامین‌ها و املاح معدنی طبق نیاز بیمار از طریق رژیم غذایی یا دریافت مکمل‌ها باید تامین شود.
درجات سوختگی براساس عمق
سوختگی براساس عمق به 3 درجه تقسیم می‌گردد.
سوختگی درجه یک: سوختگی سطحی خفیف‌ترین نوع سوختگی است که فقط لایه خارجی پوست یعنی اپیدرم را درگیر می‌کند. پوست در محل سوختگی گرم، قرمز، دردناک و حساس به لمس است. سوختگی درجه یک در ابتدا بسیار دردناک است ولی معمولا در عرض چند روز بدون بر جای گذاشتن جوشگاه و گوشت اضافه بهبود می‌یابد.
اقدامات اولیه: در صورت نیاز علائم حیاتی مصدوم را کنترل نمایید.عضو آسیب‌دیده را با آب سرد به مدت 15 تا 30 دقیقه شستشو دهید.در صورتی که لباسهای مصدوم به بدنش چسبیده باشد به هیچ عنوان آن را برای خارج نمودن از بدنش نکشید بلکه آن را ببرید.
سوختگی درجه دوم: در این سوختگی، صدمه و آسیب از بشره پوست گذشته و به طبقه زیرین آن می‌رسد که علاوه بر زخمی شدن پوست، تاول نیز ایجاد می‌شود. در سوختگی درجه دو خطر عفونت به دلیل ورود میکروب از راه زخم و تاول وجود دارد. محل سوختگی دارای قرمزی قابل توجه، تاول و ظاهری توری مانند یا شبکه‌ای شکل است. مشخصه این نوع سوختگی درد بسیار شدید و عمیق می‌باشد و به لمس بسیار حساس می‌باشد.
اقدامات اولیه: علائم حیاتی مصدوم را کنترل نمایید. عضو آسیب‌دیده را با آب سرد به مدت 15 تا 30 دقیقه شستشو دهید.محل آسیب‌دیده را پانسمان نمایید. به هیچ عنوان تاول‌ها را نترکانید و مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید.
سوختگی درجه سه: در این نوع سوختگی بشره و لایه زیرین آن کاملا سوخته و گاهی سوختگی به بافتهای ماهیچه‌ای و استخوان نیز می‌رسد و به علت آسیب اعصاب، درد چندانی حس نمی‌شود. در این نوع سوختگی خطر عفونت زیاد بوده و گاهی جان مصدوم نیز به مرگ تهدید می‌شود. گاهی تمایز سوختگی درجه سه از درجه دو مشکل می‌باشد. در سوختگی درجه سه ناحیه سوختگی سیاه رنگ و یا خشک و سفید است در حالی که در نوع دو، قرمز و مرطوب بوده و ظاهر عرق کرده دارد.
اقدامات اولیه: علائم حیاتی مصدوم را کنترل نمایید. محل آسیب‌دیده را پانسمان نمایید. مصدوم را فورا به مرکز درمانی منتقل نمایید.
