خواص ماهی

ماهی

نقش ماهی در سلامتی قلب:

ماهی یکی از انواع غذاهای سالمی است که مصرف آن در جامعه ی ما بسیار کم است و در سبد خانوار کمتر دیده می شود( مصرف سرانه ی ماهی در کشور ما 5 کیلو گرم است در حالیکه مصرف سرانه ی آن در کشور ژاپن 50 کیلوگرم است)که با رواج فرهنگ مصرف این ماده ی غذایی غنی و با ارزش، می توان به سلامت افراد جامعه کمک کرد.
ماهی با داشتن چربی غیر اشباع "امگا-3" ، پروتئین و اسید آمینه ی تورین نقش مهمی در حفظ و ارتقای سلامتی افراد جامعه دارد. بیشترین تاثیر ماهی بر سیستم قلب و عروق از طریق چربی غیر اشباع آن یعنی "امگا-3" و اسید آمینه ی تورین است.
از انواع ماهی هایی که به مقدار زیاد، چربی "امگا-3" دارند ، ماهی تون، ساردین و سالمون (ماهی آزاد) را می توان نام برد. البته دیگر ماهی ها نیز حاوی این چربی غیر اشباع مفید هستند.
طبق توصیه انجمن قلب آمریکا افرادی که دارای بیماری های قلبی هستند بایستی هفته ای 180 گرم ( دو بار درهفته و هر بار 90 گرم) ماهی مصرف کنند که به علت داشتن اسیدهای چرب امگا-3 باعث کاهش کلسترول خون شده و احتمال ابتلا به سکته های قلبی را کاهش می دهد.

تاثیرماهی بر فشار خون بالا:

چربی غیر اشباع "امگا-3" موجب کاهش فشار خون در افراد مبتلا به فشار خون بالا می شود و فشار خون ماکزیمم یا سیستولی را تا 8 میلیمتر جیوه کاهش می دهد ولی روی فشار خون طبیعی بی تاثیر است.
در افرادی که مبتلا به فشار خون بالا هستند، مقاومت به انسولین وجود دارد و عقیده بر این است که این ناهنجاری باعث افزایش فشار خون می شود. چربی غیر اشباع "امگا-3" مقاومت به انسولین را کاهش می دهد و از این طریق فشار خون را پایین می آورد.

تاثیر ماهی بر چربی های خون:

تری گلیسیرید که یکی از انواع چربی های موجود در خون است، می تواند زمینه ساز بیماری عروق کرونر به ویژه در خانم ها شود. چربی غیر اشباع "امگا-3" سطح تری گلیسیرید خون را در افرادی که تری گلیسیرید خونشان بسیار بالاست، کاهش می دهد. می توان گفت اگر درمان های دارویی در این افراد موثر نبوده است، "امگا-3" می تواند به عنوان مکمل دارویی در کاهش تری گلیسیرید موثر باشد.
LDL- کلسترول بالا نیز که از چربی های بسیار بد است و رسوب آن در جدار عروق کرونر، آن ها را مسدود می سازد، می تواند توسط "امگا-3" کاهش یابد. "امگا-3" مقدارVLDL- کلسترول را نیز که از جمله چربی های نامطلوب است، کاهش می دهد.
اما اشاره به این نکته ضروری است که "امگا-3" زمانی بر روی کاهش این چربی های مضر موثر است که مصرف چربی های اشباع (روغن های جامد و مایع، غذاهای پر چرب) در برنامه غذایی فرد محدود شده باشد.

تاثیر ماهی روی انعقاد خون و پیش گیری از لخته شدن خون (ترومبوز):

"امگا-3" بر روی پلاکت ها و سلول هایی که سطح داخلی رگ ها را می پوشانند و نقش عمده ای در انعقاد خون و تشکیل لخته دارند، تاثیر به سزایی دارد. همچنین از تجمع پلاکت ها که از مراحل ابتدایی تشکیل لخته است، پیشگیری می کند و مانع از ترشح بعضی مواد منعقد کننده از پلاکت ها می شود.
این عملکرد "امگا-3" در کسانی که جراحی قلب باز و بای پاس(by pass) شده اند، بسیار مفید است؛ زیرا از انسداد رگ های پیوند شده پیشگیری می کند و مانع از حوادث قلبی جدید در این افراد می شود.

اثر مصرف ماهی روی سکته های مغزی ناشی از لخته در رگ های مغز:

"امگا-3" موجود در ماهی و نقشی که در مهار تشکیل لخته دارد، احتمال سکته های مغزی را کم می کند که این آثار مطلوب را در خانم ها بیشتر می توان مشاهده کرد.در کسانی که هفتهای یک بار ماهی مصرف می کنند، تا 7 درصد احتمال سکته مغزی کاهش می یابد. اگر دفعات مصرف ماهی به هفته ای 5 بار برسد، احتمال سکته ی مغزی تا 50 درصد نیز کاهش خواهدیافت.

مصرف ماهی و بیماری عروق کرونر:

رژیم غذایی عمده اسکیموها از غذاهای دریایی تامین می شود. طی مطالعات گوناگون ثابت شده است که مقدار کلسترول، تری گلیسیرید،LDL- کلسترول وVLDL- کلسترول در خون اسکیموها کم است و سطحHDL- کلسترول که از چربی های مفید خون و از عوامل پیشگیری کننده ی بیماری عروق کرونر است، بالاست. به همین دلیل اسکیموها کمتر دچار بیماری عروق کرونر و مرگ ناشی از این بیماری می شوند.
این تحقیقات نشان می دهد که مصرف ماهی می تواند احتمال خطر ابتلا به بیماری عروق کرونر و سکته های قلبی را کاهش دهد.
طی مطالعات گوناگون ثابت شده است که با مصرف 35 گرم یا بیشتر ماهی در روز خطر سکته ی قلبی و سکته مغزی، به طور چشمگیری کاهش می یابد و در بعضی موارد نشان داده تا 44 درصد از حملات قلبی پیش گیری می کند.
یک ارتباط معکوس بین مقدار و دفعات مصرف ماهی با کاهش عوامل زمینه ساز بیماری عروق کرونر یعنی چاقی، فشارخون بالا، چربی خون بالا و غلظت خون وجود دارد، یعنی هر چه مصرف ماهی بیشتر باشد، عوامل مذکور بیشتر کاهش خواهند یافت.
ماهی به دلیل داشتن "امگا-3" از ضربان های نامنظم قلبی (آریتمی قلبی) پیشگیری می کند. یکی از این آریتمی های خطرناک به نام " تاکیکاردی بطنی" است که موجب ایست قلبی می شود و "امگا-3" ازوقوع آن جلوگیری می کند.

تاثیر ماهی بر افرادی که دخانیات مصرف می کنند:

استعمال سیگار و دخانیات به عملکرد لایه ی سلولی که سطح داخلی رگ های خونی را می پوشاند و " اندوتلیال" نامیده می شود، آسیب می رساند و مانع از انعطاف پذیری آنها می شود. در نتیجه در مواقع ضروری رگ ها نمی توانند گشاد شوند و به مرور سفت و سخت می شوند. اختلال عملکرد این لایه ی سلولی یکی از مهم ترین علائم پیشرفت رسوب چربی در جدار رگ هاست (آترواسکلروز یا تصلب شریان ها).
افراد سیگاری با مصرف ماهی می توانند با این تغییرات خطرناک مقابله کنند، به شرط آن که ابتدا مصرف دخانیات را ترک کنند.
اسید آمینه تورین که به مقدار زیاد در انواع ماهی ها وجود دارد، می تواند عملکرد لایه سلولی داخل رگ ها را بهبود بخشد و مانع از آسیب آنها شود و در نهایت احتمال بیماری عروق کرونر را کاهش می دهد.
با توجه به فواید بی شمار و با ارزش ماهی و تاثیر آن بر سلامتی سیستم قلب و عروق، باید فرهنگ مصرف آن گسترش یابد و با حذف و کاهش نارسایی هایی که در مسیر دسترسی خانواده ها به این ماده ی غذایی مهم وجود دارد، برای آن جای مناسبی در سبد و سفره ی غذایی خانوار ایرانی باز کنیم.