آشنایی با بیماری سلولیت و روشهای مراقبت و درمان آن

سلولیت یک بیماری عفونی است که به‌ویژه در میان افرادی که به زخم‌های پوستی ساده خود بی‌توجهی می‌کنند، به وفور دیده می‌شود. علت اصلی این بیماری، عدم رعایت بهداشت مناسب زخم است که در صورت عدم درمان، می‌تواند به عوارض جدی منجر شود.

وقتی یک ناحیه از پوست زخم می‌شود و بهداشت آن به درستی رعایت نمی‌شود، باکتری‌ها از محل زخم وارد بافت‌های عمقی‌تر پوست می‌شوند و ایجاد عفونت می‌کنند. ناحیه عفونی شده، به شدت ورم می‌کند و قرمز می‌شود و اگر آن را لمس کنید، کاملا گرم و دردناک است.

این عفونت می‌تواند به سرعت پیشرفت پیدا کند و مناطق بیشتری را درگیر کند. بیشترین محل درگیری، پوست دست، پا یا صورت است ولی سلولیت می‌تواند پوست هر قسمت دیگری از بدن را نیز درگیر کند. در صورت عدم درمان حتی ممکن است عفونت به بافت‌هایی که زیر پوست قرار دارند نیز حمله کند و وارد جریان خون و غدد لنفاوی شده و باعث ایجاد تب شود. این عفونت منتشر اگر درمان نشود، جان بیمار را هم به خطر می‌اندازد. به همین دلیل، مراقبت درست از زخم‌های ساده، اهمیت بسیاری دارد.
استرپتوکک و‌ استافیلوکک  نام دو باکتری است که بیش از همه موجب این بیماری می‌شوند. سلولیت زمانی روی می‌دهد که این باکتری‌ها بتوانند از طریق یک شکاف و یا آسیب پوستی که در اثر مواردی چون جراحی‌های اخیر، بریدگی‌ها، زخم‌های باز، التهاب‌ها و یا سایر بیماری‌های پوستی ایجاد شده‌اند، وارد بدن ‌شوند.

حتی گزش گونه‌های خاصی از حشرات و یا عنکبوت‌ها نیز می‌تواند باکتری‌ عامل بیماری را به داخل بدن منتقل کند. نواحی پوستی بسیار خشک و شکننده هم می‌توانند به عنوان یک نقطه ورودی برای باکتری‌ها عمل کنند. یکی از مواردی که به طور شایع باعث ابتلا به سلولیت دست می‌شود، بریدگی دست به دلیل گاز گرفتگی است.

دهان انسان پر از میکروب‌های مختلف است و اگر شما یک روز با مشت توی دهان کسی کوبیدید و دندان او دست شما را زخم کرد، منتظر باشید که دست شما هم دچار سلولیت شود. درست مثل همان بیماری که در ابتدای مطلب به آن اشاره کردم. آن بیمار پس از بستری شدن در بخش و در اثر سمج‌بازی ما دانشجوها بالاخره اعتراف کرد که با مشت محکم توی دهان یک نفر دیگر کوبیده و زخم کوچک پشت دستش، اثر دندان فرد کتک خورده است.

علاوه بر عدم رعایت بهداشت زخم، عوامل دیگری هم وجود دارند که باعث می‌شوند خطر ابتلا به سلولیت افزایش یابد. برخی از این عوامل عبارتند از: سن: با افزایش سن، کارایی سیستم گردش خون شما برای تحویل به موقع گلبول‌های سفید به بافت‌های دچار عفونت، کاهش می‌یابد.

در نتیجه آسیب‌های پوستی بویژه در مناطقی از بدن که جریان خون ضعیف است، می‌توانند به سلولیت منجر شوند. ضعف سیستم ایمنی: بیماری‌هایی که سیستم ایمنی را ضعیف می‌کنند نظیر ایدز و یا سرطان‌های خون، خطر ابتلا به سلولیت را بیشتر می‌کنند. استفاده از داروهای سرکوب کننده ایمنی مثل سیکلوسپورین و یا پردنیزولون هم افراد را نسبت به ابتلا به عفونت‌هایی نظیر سلولیت حساس‌تر می‌کند.

دیابت: ابتلاء به دیابت موجب مختل شدن سیستم ایمنی و افزایش خطر عفونت‌ها می‌شود. در طی این بیماری، پوست یکی از نواحی است که نسبت به عفونت‌ها حساس‌تر می‌شود. دیابت همچنین می‌تواند منجر به بروز زخم‌های مزمنی بر روی پاها شود که این زخم‌ها نیز می‌توانند به عنوان مسیرهای ورودی برای باکتری‌ها عمل کنند. آبله‌مرغان: بروز تاول‌های پاره شده در این بیماری شایع‌، می‌تواند به عنوان عاملی جهت افزایش ورود باکتری‌ها به داخل بدن عمل کند.

زخم‌های پوستی را ساده نگیرید

اگر شما روی پوست هر قسمتی از بدنتان، نواحی قرمز، متورم، دردناک، یا گرم مشاهده کردید، همان‌موقع باید به پزشک مراجعه کنید. خیلی وقت‌ها بدون اینکه شما متوجه شوید، خراش‌های ظریفی روی پوستتان ایجاد می‌شود که میکروب‌ها می‌توانند از همین محل وارد بدن شما شوند. پزشک ممکن است برای تشخیص قطعی، درخواست آزمایش خون و کشت از زخم دهد. با توجه به آنکه علائمی نظیر قرمزی، درد و تورم در ساق پا‌ها ممکن است در علائم بیماری‌های دیگر مثل گیرکردن لخته‌های خونی در سیاهرگ‌های عمقی پا هم وجود داشته باشد، احتمال دارد که پزشک جهت رد این‌گونه از بیماری‌ها آزمایش‌های مخصوص دیگری را نیز انجام دهد.

چنانچه بیماری تحت درمان قرار نگیرد، باکتری‌ها می‌توانند به سرعت به لایه‌های عمقی‌تر گسترش یافته و وارد گره‌های لنفاوی شوند و از این طریق در سرتاسر بدن گسترش یابند. ‌در موارد خفیف، معمولا‌ پزشک به تجویز آنتی‌بیوتیک خوراکی اکتفا می‌کند و از شما می‌خواهد یکی دو روز بعد جهت بررسی ازنظر پیشرفت درمان، مجددا مراجعه کنید.

 مصرف آنتی‌بیوتیک خوراکی باید به مدت ۱۰ روز ادامه پیدا کند. هرچند در اغلب موارد علائم و نشانه‌های سلولیت پس از چند روز از بین می‌روند، با این وجود درمان را تا آخر باید ادامه دهید. ولی اگر علائم بیماری شما پایدار بوده و یا از ابتدا دچار یک بیماری وسیع همراه با تب بالا باشید، در آن صورت پزشک شما را در بیمارستان بستری می‌کند و از آنتی‌بیوتیک‌های تزریقی برای درمان استفاده می‌کند.
چگونه از  زخم مراقبت کنیم ؟

جهت جلوگیری از ابتلا به سلولیت و یا سایر عفونت‌های پوستی، هر زمانی که دچار یک زخم پوستی شدید ، اقدامات زیر را انجام دهید:

۱ – روزانه زخمتان را با آب و صابون بشویید. این کار را به‌عنوان قسمتی از برنامه زندگی روزمره‌تان قرار دهید.

 ۲- از یک کرم یا پماد آنتی‌بیوتیک برای زخمتان استفاده کنید. در مورد اغلب زخم‌ها، یک پماد آنتی‌بیوتیک تنها، محافظت کافی را در برابر عفونت ایجاد می‌کند.

۳- زخمتان را با بانداژ تمیز بپوشانید. انجام این عمل به تمیز نگاهداشتن زخم و از بین رفتن باکتری‌ها کمک زیادی می‌کند. چنانچه تاول‌هایی بر روی پوست شما وجود دارد که از آنها ترشح خارج می‌شود، این تاول‌ها را تا زمان خشک‌شدن تمیز و پوشیده نگاه‌ دارید. هیچ‌وقت تاول‌ها را نترکانید.

۴-  مرتبا بانداژ‌های زخمتان را عوض کنید. حداقل روزی یک مرتبه این کار را انجام و هر بار که این بانداژها مرطوب یا کثیف شدند، دوباره آنها را تعویض کنید.

۵- مراقب نشانه‌های عفونت باشید. تورم، قرمزی، درد و ترشحات چرکی همگی نشان‌دهنده یک عفونت احتمالی است و نیاز به بررسی و ارزیابی پزشکی دارد.

افراد مبتلا به دیابت و نیز افراد مسن که گردش خون ضعیفی دارند لازم است که مراقبت‌ها و پیشگیری‌های بیشتری جهت جلوگیری از بروز زخم‌های پوستی انجام دهند و در صورت ایجاد بریدگی و یا زخم پوستی، حتما باید آن را به‌طور دقیق و مناسبی درمان کنند.رعایت موارد زیر هم جهت سلامت پوست شما بسیار مفید است:

۱-  همیشه پوست خود را مرطوب نگه دارید. مرطوب و تازه نگه‌داشتن پوست، از پوسته‌ریزی و ترک خوردن پوست جلوگیری می‌کند.

۲-  ناخن‌های خود را به دقت بگیرید و مراقب باشید تا به پوست اطراف ناخن خود آسیب نرسانید.

۳-  از دست‌ها و پاهایتان با پوشیدن جوراب‌ها و دستکش‌های مناسب به‌خوبی مراقبت کنید.

۴- هرگونه عفونت پوستی سطحی نظیر بیماری‌های قارچی پا را به‌دقت مداوا کنید زیرا عفونت‌های سطحی قابلیت زیادی برای گسترش سریع دارند.