روشهای استعمال و مصرف دارو (قسمت دوم)

استعمال موضعی

برای معالجه ناراحتی های موضعی مثل عفونت های پوست و احتقان بینی بهتر است بجای تجویز و مصرف داروهایی که اثر عمومی دارند از داروهایی استفاده شود که دارای اثر موضعی هستند زیرا کنترل اثرات داروهای موضعی راحتتر است و میتوان حداکثر اثر را با حداقل عوارض جانبی آن بدست آورد . داروهای موضعی اشکال گوناگون دارند مثل کرمهای پوست ، پماد ها و لوسیونها ، شیافهای واژنی ، استنشاق کننده ها ، اسپری های بینی و قطره های گوش و چشم . هنگام استعمال داروهای موضعی باید دقیقاً طبق دستور عمل شود واز مصرف بیش از آنچه که تجویز شده است خودداری گردد . این اقدام مانع از بروز عوارض جانبی ناشی از مصرف زیاده از حد آنها می شود . برخی از بیماریها را می توان با داروهایی معالجه کرد که اثر آنها در دوره مشخصی از زمان بتدریج بروز می کنند . این داروها برای بیمارانی مفید است که نمی توانند بطور منظم جهت تزریق به پزشک مراجعه کنند یا در صورتی که آزاد شدن مقادیر اندکی از دارو به بدن باید با کنترل دقیق انجام پذیرد . برای آزاد شدن کند و تدریجی داروها می توان از تزریق با جذب تدریجی ، مشمعهای زیرپوستی ، کپسولها و قرصهای آهسته رهش و کاهشت ( انپلنت ) استفاده کرد .

اشکال دارو

اکثر داروها به شکلی تهیه شده اند که مصرف آنها راحت باشد ، مصرف و مقدار آنها بدرستی تنظیم شود و بهتر قابل استفاده باشند . مواد غیرفعال که فاقد اثر درمانی هستند معمولاً جهت طعم و مزه و رنگ یا پایداری شیمیایی به دارو افزوده می شوند .

قرص

منظور از قرص ، شکل متراکم و جامد دارو می باشد که اغلب گرد است . قبل از اینکه دارو به شکل قرص دربیاید مواد دیگری به پودر ان اضافه می کنند مثل موادی که باعث چسبیدن مواد به هم می شود .

کپسول

کپسول یک پوسته ژلاتینی استوانه ای شکل است . وقتی کپسول بلعیده می شود پوسته ژلاتینی می شکند ( از هم باز می شود ) و داروی درون آن رها می شود . حل شدن کپسولهایی که بتدریج محتوای آنها آزاد می شود ( یا اصطلاحاً کپسولهای آهسته رهش ) به علت تأثیر اسید معده بر آنها است .

مایع

برخی داروها به شکل مایع هستند و مواد فعال آنها به صورت محلول ( جامد معلق در مایع یا مایع معلق در مایع ) با مواد دیگر مثل حلالها ، مواد رنگی ، مواد معطره و مواد نگهدارنده مخلوط هستند . بسیاری از داروهای مایع را باید قبل از مصرف تکان داد تا دارو بطور یکنواخت در محلول پراکنده شود در غیر اینصورت مقدار دارو بدرستی مصرف نمی شود .

مخلوط

مخلوط حاوی یک یا چند دارو است که یا حل شده و به صورت محلول درآمده است یا به صورت معلق در مایع ( معمولاً آب ) می باشد .

الگزیر(اکسیر)

اکسیر عبارت است از محلول یک دارو در مخلوط شیرینی از الکل و آب که معمولاً بسیار خوش طعم است .

امولسیون

دارویی است که در روغن و آب پخش شده است . یک عامل امولسیفایر را اغلب برای ثبات بخشیدن به دارو اضافه می کنند .

ترکیبات موضعی پوست

موادی هستند برای استعمال بر روی پوست و دیگر بافتهای سطحی بدن . معمولاً برای کاهش رشد باکتریها مواد محافظ به‌ آنها می افزایند .

کرم

کرم یک فرآورده روغنی برای مالیدن بر پوست بدن ، خنک یا مرطوب کردن پوست است .

پماد

یک فرآورده روغنی یا چرب است که دارو را از طریق آن به بدن می مالند تا لایه ای حفاظتی و نرم برای التیام بیماریهای پوستی بوجود آورد .

لوسیون

محلول یا سوسپانسیونی است برای خنک و خشک کردن پوست سالم و برخی از آنها برای جاهای مودار بدن مناسب ترند زیرا لوسیونها مثل کرم یا پماد چسبنده نیستند .

محلولهای تزریقی

اینها فرآورده های ضدعفونی شده و عاری از میکروب هستند که دارو به صورت محلول و یا سوسپانسیون در یک مایع وجود دارد . مواد دیگر ( آنتی اکسیدانها ) را معمولاً برای حفظ ثبات دارو یا تنظیم اسید یا قلیائیت محلول اضافه می کنند .

شیافها

اینها داروهایی جامد و گلوله ای شکل هستند و به راحتی در راست روده ( شیاف مقعدی ) یا واژن قرار می گیرند . این دارو دارای یک ماده خنثی می باشد که از نظر شیمیایی بی اثر است و معمولاً از روغن کاکائو یا دیگر روغنهای نباتی گرفته می شود . داروی اصلی بتدریج در مقعد یا واژن ، تحث تأثیر حل شدن شیاف به علت دمای بدن ، رها می شود .

قطره چشم

یک محلول استریل ( یا سوسپانسیون )‌ است که به صورت قطره در پشت پلک چشم چکانده می شود تا بر چشم تأثیر بگذارد .

قطره گوش

یک محلول یا سوسپانسیون حاوی دارویی است که بوسیله قطره چکان در گوش وارد می شود . قطره چشم را معمولاً برای مجرای گوش بیرونی تجویز می کنند .

قطره / اسپری بینی

محلولی از دارو ، معمولاً در آب ، است و به بینی وارد می کنند تا اثر موضعی باقی بگذارد .

استنشاق کننده ها

استنشاق کننده های آتروسل حاوی محلول یا سوسپانسیون یک دارو تحت فشار است . عمل دریچه می تواند مقدار تجویز شده ای از دارو را به بدن هنگام استنشاق رها کند . یک دهنی برای دستگاه تعبیه شده است تا استنشاق دارو را آسان می کند . روش استفاده صحیح مهم است . دستورات روی قوطی باید دقیقاً مراعات شوند . استنشاق کننده ها را برای مداوای بیماریهای مثل آسم تجویز می کنند .

---

مقاله مرتبط : روشهای استعمال و مصرف دارو (قسمت اول)

---