آخ.... سرم
سردرد بیماری نیست، بلکه نشانه‌ای از طیف وسیعی از بیماری‌ها است. بیماری‌هایی که شامل سرماخوردگی تا امراض جدی مانند تومورهای بدخیم مغزی می‌تواند باشد... هر چند که علت اکثر سردردها بیماری‌های خوش‌خیم است، ولی در صورت مزمن شدن، ممکن است بیمار دچار افسردگی شود و عملکرد اجتماعی و روابط فرد نیز تحت تأثیر قرار گیرد.... چنانچه علاقه‌مندید در باره سردرد بیشتر بدانید و یا خود از آن دسته افرادی به شمار می‌روید که معمولاً از سردرد رنج می‌برید توصیه می‌کنیم گفت‌وگوی ما با دکتر « مریم عابدینی پاریزی» متخصص مغز و اعصاب را در این مقاله بخوانید.
یکی از شایع‌ترین دردها که انسان در طول زندگی خود تجربه می‌کند سردرد است که هم بالغین و هم کودکان را می‌تواند گرفتار کند. علت ایجاد 95% از سردردها، بیماری و یا ناهنجاری ساختاری در بدن و مغز نیست. در عوض علت اصلی آن را باید در شرایط زندگی فرد مانند استرس، خستگی، کمبود خواب، گرسنگی، تغییرات در سطوح هورمون استروژن، تغییرات آب و هوا یا وابستگی به کافئین جستجو کرد.
انواع سردرد
خوشبختانه فقط موارد نادری از سردرد خطرناک است. سردرد به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود. سردردهای اولیه یا سردردهای خوش‌خیم، سردردهایی مانند میگرن، سردرد تنشنی، سردرد خوشه‌ای و.... می‌شوند. سردردهای ثانویه هم از بیماری‌های دیگر مانند عفونت‌ها، التهاب‌ها، تومورها، خونریزی، ضربه‌های مغزی، افت قند، افزایش فشار خون، بیماری‌های چشم و سینوس‌ها، استفاده نابه‌جا از داروهای مسکن و عوارض دارویی و موارد دیگر طبی ناشی می‌شوند.
از تاری دید تا تهوع
هنگام سردرد چه عضوی از بدن بیشتر تحت‌تأثیر قرار می‌گیرد؟ در این باره باید گفت که عامل ایجاد کننده و تشدید کننده سردرد می‌تواند بر روی عملکرد ارگان‌های دیگر بدن نیز اثر بگذارد، مثلاً در سردرد میگرنی، علائم گوارشی (تهوع، استفراغ، بی‌اشتهایی) افت فشار خون، تاری دید، نقص عصبی، خون دماغ مشاهده می‌شود. و یا سردرد خوشه‌ای همراه با درگیری سیستم خودکار است.
بایدها و نبایدها
چگونه می‌توان از سردرد پیشگیری کرد و یا به زبان دیگر چه کنیم تا به این عارضه دچار نشویم. توصیه‌های زیر می‌تواند راهنمای خوبی در این باره باشد.
1. همیشه راست و مستقیم بایستید و بنشینید
2. در مصرف دارو زیاده‌روی نکنید
3. آب فراوان بنوشید
4. هوای محیط منزل و کارتان تهویه مناسب داشته باشد
5. استراحت و خواب کافی در شب و نیمروز را فرامش نکنید
6. از زیاده‌روی در مصرف چای و قهوه و آشامیدنی‌های کافئین‌دار بپرهیزید
7. ورزش کنید
8. فهرستی از غذاهایی که باعث ایجاد سردرد در شما می‌شوند را تهیه کرده و از آنها پرهیز کنید، غذاهای زیادی می‌توانند سبب سردرد شوند. اما عادات غذایی هم در این میان نقش تعیین‌کننده‌ای دارند. مواد غذایی حاوی تیرامین، الکل، غذاهای سرد و غذاهای کنسرو شده و گوشت‌های فرآورده شده، می‌توانند ایجاد سردرد کنند.
سایر مواد غذایی ایجاد کننده سردرد؛ بادام زمینی، پسته، گردو، بادام، پیتزا، چیپس سیب‌زمینی، جگر مرغ، ماهی دودی، دسرهای حاوی پنیر، موز رسیده، میوه‌های اسیدی مانند مرکبات، تمشک، کیوی، آناناس، انواع میوه‌های خشک مانند انجیر، کشمش، خرما، سوپ‌های آماده، فرآورده‌های شیری پرورده، کافئین موجود در شکلات و نوشابه‌های غیر الکلی گازدار.
دارو و درمان
بهترین راه مقابله با سردردهای عود کننده، جلوگیری از عود حمله می‌باشد، که شامل کنترل استرس، تغذیه مناسب و عدم حذف وعده‌های غذایی، ورزش، خواب مناسب، جلوگیری از مصرف دخانیات است. برای درمان حمله سردرد و جلوگیری از عود آن از درمان‌های طبی و درمان‌های غیردارویی استفاده می‌شود. برای شروع درمان طبی و دارویی باید به پزشک مراجعه کرد. روش‌های غیر طبی نیز شامل ورزش، بیوفیدبک (استفاده از توانایی‌های ذهنی برای بهبود وضعیت سلامت بدن)، یوگا، ماساژ درمانی و فیزیوتراپی می‌باشد.
درمان قطعی
در مورد سردردهای ثانویه با درمان علت زمینه‌ای، می‌توان سردرد را درمان کرد، ولی به دلیل اینکه در ایجاد سردردهای اولیه مجموعه‌ای از عوامل ژنتیک و محیطی در ایجاد سردرد نقش دارند، معمولاً سردردها عود می‌کنند و درمان قطعی ندارند.
خود درمانی
آیا می‌توان در از بین بردن و کاهش سردرد با استفاده از مسکن خود درمانی کرد؟.... در پاسخ به این سوال می‌توان گفت شروع هر درمان طبی برای هر بیمار باید تحت نظارت پزشک انجام شود تا عوارض داروهای شیمیایی تحت کنترل باشد. عوارضی چون افسردگی، افت فشار خون، افزایش فشار خون، ناتوانی جنسی، یبوست، افزایش فشار داخل چشم، عوارض قلبی و ... بنابراین نباید فراموش کرد با جلوگیری از مصرف خودسرانه و شروع درمان زیر نظر پزشک عوارض داروها به حداقل می‌رسد.
در ضمن این نکته را نیز باید به یاد بسپارید که مصرف خودسرانه داروهای مسکن خود نیز می‌تواند باعث ایجاد سردردهای مقاوم شده و بنابراین بیمار برای تسکین درد مجبور است مرتباً دوز داروهای مسکن را افزایش دهد.
شایع‌ترین سردردها کدامند و به چه علت:
سردرد میگرنی:
سردرد میگرنی شایع‌ترین سردرد شدید است و در حدود یک سوم از افرادی که میگرن دارند، اولین سردرد خود را در دوران نوجوانی تجربه می‌کنند. معمولاً بعد از بلوغ در خانم‌ها شایع‌تر است. شدت سردرد متوسط تا شدید بوده که اغلب یک طرفه است و به تدریج شدت آن افزایش پیدا می‌کند. در اوج سردرد میگرن تهوع و استفراغ ممکن است وجود داشته باشد و در صورت استفراغ از شدت سردرد کاسته می‌شود. علاوه بر این‌ها ممکن است بیمار قبل از حمله سردرد میگرنی علائم عصبی مانند اختلال بینایی را نیز تجربه کند.
بیمار ترس از نور و صدا دارد و ترجیح می‌دهد در محیط آرام و تاریک استراحت کند. در صورت خواب رفتن نیز بعد از بلند شدن سردرد بهتر شده است. این سردرد ممکن است از چند ساعت تا چند روز طول بکشد و در صورتی که بیشتر از 72 ساعت به طول بیانجامد به آن میگرن status استاتوس (طول کشیده) گفته شده و بیمار برای درمان در بیمارستان بستری می‌شود.
سردرد تنشنی:
سردردی است که مکرراً رخ می‌دهد. خطرناک نیست و اغلب در اثر استرس و فشارهای عصبی و عاطفی ایجاد می‌شود. شدت سردرد از خفیف تا متوسط است، بیشتر بالغین را گرفتار می‌کند و سردرد سرتاسر سر را گرفتار می‌کند. علائم همراه ندارد، معمولاً عصرها شروع شده و چند ساعت طول می‌کشد. در این افراد معمولاً افسردگی شایع‌تر است.
سردرد سینوسی:
سردرد خفیف تا متوسط که عموماً در صورت، پل بینی یا در گونه‌ها احساس می‌شود و ممکن است همراه تب، آبریزش، احتقان بینی و همراه پری و حساسیت در سینوس‌ها باشد. سردرد معمولاً ساعت‌ها طول می‌کشد و با تغییر وضعیت سر، شدت سردرد تغییر می‌کند. سردرد فصلی است و در افرادی که آلرژی دارند بیشتر دیده می‌شود.
سردرد خوشه‌ای:
سردرد یک طرفه با کیفیت شدید و تیر کشنده که حدود 15 تا 30 دقیقه طول می‌کشد. در مردان شایع‌تر است و معمولاً در اوایل خواب ایجاد می‌شود. بیمار از شدت سردرد بی قرار شده، هم زمان با سردرد گرفتاری اعصاب خودکار مانند اشک ریزش، پرخونی ملتحمه، احتقان و آبریزش از بینی وجود دارد. سردرد
ناشی از مصرف بیش از حد داروهای مسکن
یکی دیگر از عوامل ایجاد سردردهای مزمن مقاوم، مصرف خودسرانه داروهای مسکن است که در این صورت بیمار مجبور است برای تسکین درد مرتباً دوز دارو را افزایش دهد.
