شما هم میتوانید آسم و آلرژی خود را کنترل کنید
آسم بیماری مزمن ریوی و سیستم تنفسی تلقی میشود که باعث التهاب و انقباض راههای هوایی میشود که هوا را به ریهها منتقل میکند و در نتیجه بروز این حالت، فرد توانایی تنفس به طور طبیعی را از دست داده و دچار مشکل تنفسی میگردد که به آن حملات آسمی میگویند. این حالت ممکن است با بروز حالت آلرژی (حساسیت) یا تحریک ریهها از طریق یک آلرژن یا ماده حساسیتزا بروز کند.
به دلیل اوج گرفتن شدت بیماری آسم در این فصل و اهمیت این مساله، همه ساله در تاریخ 4 می برابر با 14 اردیبهشت روز جهانی آسم از سویGINA و با همکاری گروههای مراقبت بهداشتی در سراسر جهان به منظور بالا بردن آگاهی مردم در مورد این بیماری و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا برگزار میشود. شعار امسال روز جهانی آسم این است: شما قادر به کنترل آسم خود هستید. نخستین گرامیداشت روز جهانی آسم در سال 1998 در بیش از 35 کشور جهان در بارسلونای اسپانیا برگزار شد و هر ساله این روز با شکوه بیشتری برگزار میشود. با نامی که برای این روز در سال 2010 انتخاب شده است، GINA قصد دارد میزان بیماران بستری مبتلا به آسم را در سرتاسر جهان تا 5 سال آینده تا 50 درصد کاهش دهد. در واقع کنترل هر چه بهتر بیماری آسم، میزان بستری شدن افراد را در بیمارستانها کاهش میدهد.
نفسهای به شماره افتاده
آسم به عنوان یک بیماری مزمن تنفسی، سن و سال نمیشناسد و در مرد و زن دیده میشود. نژاد آمریکایی ـ آفریقایی نسبت به سایر افراد 3 برابر بیشتر در معرض مرگ ناشی از آسم قرار دارند. علائمی که با مشاهده آن باید به بیماری آسم مشکوک شد، عبارتند از: سرفههای طولانی مدت که بهبود نمییابند، خس خس کردن سینه در هنگام تنفس، کوتاه شدن تنفسها، احساس درد یا تنگی در قفسه سینه. چنانچه این علائم مدت طولانی در فردی باقی ماند، حتما با پزشک مشورت کنید.
همیشه در شروع و تشدید علائم آسم و آلرژی عواملی دخیل هستند که از معمولترین آنها میتوان به گردههای گل و گیاه، دود سیگار، سرما خوردگی، مواد ریز حساسیتزای موجود در مویحیوانات، قارچها و کپکها، گرد و غبار، مایتها، سوسکها و حتی استرس و نگرانی و انجام حرکات ورزشی شدید و گاهی مواجهه با محرکهای غیرحساسیتزا اشاره کرد که میتوانند باعث بروز حملات آسمی شوند. ولی از سویی، آسم حساسیتی با در تماسهای پیدر پی با آلرژنها یا تغییرات آب و هوایی و عفونتهای ویروسی و سینوسی بروز میکنند. علائمی که در آسم و آسم حساسیتی مشترک هستند عبارتند از: سرفههای ناگهانی و مکرر، خسخس کردن، کوتاه شدن تنفسها، تنفس سریع و احساس تنگی در قفسه سینه، عطسه کردن، خارش یا آبریزش چشمها، گرفتگی یا احتقان بینی، آبریزش بینی.
واکنشهای آلرژیزا
علاوه بر مشکل آسم که در این فصل بیشتر به چشم میآید شایع ترین مشکلی که گریبانگیر عده زیادی از افراد میشود، آلرژی فصلی است که گهگاه در طول سال هم فرد را با مشکل مواجه میکند. واکنشهای آلرژیزا معمولا بر اثر حساسیت به آلرژنها یا مواد حساسیتزایی ایجاد میشوند که از طریق پوست، به صورت استنشاقی، از طریق بلع یا تزریقی وارد بدن میشوند. در واقع این واکنشها از طریق سیستم ایمنی در واکنش به تماس بدنی با مواد حساسیتزای خارجی بروز میکنند. بسیاری از این حساسیتها خفیف و برخی شدید بوده و زندگی فرد را به مخاطره میاندازد و اغلب در افرادی که سابقه آلرژی دارند دیده میشود.
واکنشهای آلرژیزای شدید معمولا چند ثانیه تا چند دقیقه و برخی تا چندین ساعت پس از مواجهه با ماده آلرژن ایجاد میشود.
در واقع آلرژیها از دو منبع آلرژنهای خانگی و خارجی ایجاد میشوند. آلرژنهای خانگی که شمار زیادی از موارد را به خود اختصاص میدهند عبارتند از گرد و غبارهایی که روی اشیاء داخل خانه و لای ملحفهها و بالش و فرش مینشیند، مایتهای لابهلای موی حیوانات خانگی، سوسکها و قارچها و کپکها. به عبارتی سیستم ایمنی ماده آلرژن را به عنوان یک ماده مهاجم فرض کرده و از طریق تولید پادتنهایی، نسبت به آن ماده خارجی شدیداً واکنش نشان میدهد که در قالب آلرژی بروز میکند.
از سوی دیگر آلرژنهای خارجی که در محیط خارج از منزل وجود دارند نیز گسترده بوده و نسبت به آلرژنهای خانگی کمتر قابل کنترل هستند. این نوع واکنشهای حساسیت زا معمولاً از طریق گرده گیاهان و درختان و هاگهای سرگردان در هوا ایجاد میشوند. این نوع حساسیتهایی که ناشی از آلرژنهای خارجی است بیشتر در فصل گردهافشانی گلها و درختان مشاهده میشود. تمام واکنشهای ایجاد شده بر اثر آلرژنهای خانگی و خارجی علائمی چون عطسه کردن، احساس خفگی، آبریزش و خارش بینی، خارش سقف دهان و گلو، چشمها و گوشها را به همراه دارند.
چگونه آلرژنها را از میان برداریم؟
مواد حساسیتزای خانگی به نسبت راحتتر قابل کنترل هستند. مایتها و گرد و غبارهایی که روی وسایل منزل و لابهلای ملحفهها و بالشها و فرش مینشیند یکی از عوامل شروع آلرژی و آسم هستند. پوشش تشک، ملحفهها و بالشها را از الیاف غیرحساسیتزا انتخاب کنید و پوششی زیپدار و قابل تعویض برای آن قرار دهید تا بتوانید برای تعویض آنها اقدام کنید. ملحفهها و روبالشیها را باید هر هفته با آب داغ شسته و خشک کنید و فرشها را نیز مرتب جارو نمایید.
سعی کنید رطوبت محیط خانه را پایین نگه داشته و از مواد رطوبتگیر و دستگاههای تهویه هوا استفاده کنید.
موی حیوانات خانگی مانند سگ و گربه از عواملی است که در برخی از افراد حساسیتهای شدیدی ایجاد میکند. بهترین راه کنترل این مورد، دور نگهداشتن این حیوانات از محیط زندگی و بخصوص از دسترس کودکان است. ولی در صورتی که دور نگهداشتن آنها امکانپذیر نیست، دستکم تماس خود را با آنها به حداقل برسانید و از ورود آنها به مکانهایی مانند اتاق خواب خودداری کنید.
وجود سوسکها و حشرات خانگی هم از عوامل شروع آلرژی و آسم به شمار میرود. هر گونه درز و شکافی را که امکان ورود سوسک را ممکن میسازد بپوشانید و از مواد سوسککش استفاده کنید. بهداشت را در خانه رعایت کنید و از ظروف دردار برای مواد غذایی استفاده نمایید و از سطل زباله دردار استفاده کنید تا از تجمع حشرات در منزل جلوگیری نمایید.
کپکها و قارچهایی که در مکانهای مرطوب منازل مانند زیرزمینها، حمام و آشپزخانه رشد میکنند از عمدهترین عواملی هستند که آسم و آلرژی را در افراد تشدید میکند. در صورت مشاهده حتما آنها را با شستشو از بین ببرید.
دود ناشیاز سیگار بخصوص در مکانهای بسته عامل آغازکننده مهمی در آسم و آلرژی به شمار میرود و در صورت استعمال، حتما باید از طریق تهویهکنندههای هوا دود آن را از محیط تخلیه کرد.
محصولات پاککننده و شوینده شیمیایی مانند وایتکس و مواد دیگر که کاربرد زیادی بخصوص در داخل منازل یا مکانهای اداری دارد، اثرات زیادی روی افراد حساس به این مواد میگذارد. بهتر است استفاده از آنها را به طور کلی حذف کنید. بهترین جایگزینی که برای این مواد شیمیایی میتوانیم به شما معرفی کنیم استفاده از بخارشوها است.
استفاده از مواد معطر همچون شمعهای معطر، لوسیونها، خوشبوکنندههای هوا و هرگونه ماده معطری میتواند وضعیت خطرناکی را برای مبتلایان به آسم به همراه داشته باشد. شمعهای معطر از 2جنبه برای این افراد مضر هستند. از یک سو که تولید دود میکنند و از سوی دیگر تولید مواد شیمیایی میکنند که در هوا منتشر میشوند. استفاده از عطرها و لوسیونهای معطر هم در افراد مبتلا به آسم و آلرژی باید به حداقل برسد. به کاربردن خوشبوکنندههای هوا نیز به کلی باید در مکانی که چنین افرادی حضور دارند قطع شود.
با رعایت این نکات، شما به عنوان یک فرد مبتلا به آسم یا آلرژی قادر خواهید بود محیطی عاری از هر گونه ماده حساسیتزا ایجاد نموده و با آرامش به زندگی خود ادامه دهید و مطمئن باشید پس از مدتی تغییر شگرفی را احساس خواهید کرد.
آلرژنهایی که در خارج از محیط منزل در قالب گردههای گل و گیاهان و قارچها وجود دارند در فصول گرما بیشتر بوده و میتوان گفت در هوای بارانی، ابری و بدون وزش باد به کمترین حد خود میرسند چرا که امکان جابهجایی این گردهها به کمترین حد خود میرسد و در هوای گرم و خشک و با وزش باد این جابجایی بیشتر شده و علائم حساسیتزای خود را در افراد حساس بیشتر نشان میدهد. برخی تصور میکنند که تغییر مکان زندگی میتواند علائم آسم یا آلرژی آنها را کاهش دهد. با توجه به این که گردههای گل و گیاهان بیشتر در نقاط پردار و درخت دیده میشوند، گریختن از چنین فضایی نمیتواند راه حل مناسبی باشد. بلکه آنچه باعث شروع علائم آسم و آلرژی میشود در ژنتیک افراد وجود دارد و در محیط تازه هم ممکن است عوامل دیگری آغازگر این علائم شوند. تأثیر ژنتیک در ابتلا به آلرژی تا حدی است که چنانچه هیچ یک از والدین فرد سابقه آلرژی نداشته باشند، شانس ابتلای او حدود 15 درصد است. چنانچه یکی از والدین مبتلا به آلرژییا آسم باشد، شانس ابتلای فرد 30 درصد و در صورت ابتلای هر دو والد، فرد تا بیش از 60 درصد در معرض ابتلا به آلرژی و آسم قرار دارد. برای محدود کردن میزان مواجهه با این نوع آلرژنها توصیه میشود پنجرهها را به خصوص شبها بسته نگه دارید و به جای آن از تهویهها و خنککنندههای هوا استفاده کنید. در اوج گرده افشانی گیاهان سعی کنید از خانه خارج نشوید و در صورت بیرون رفتن از ماسک استفاده کنید و از داروهای تجویزی توسط پزشک استفاده نمایید. رعایت این اصول ساده میتواند به محدود کردن آسم و آلرژی شما کمک کند.
آبریزش چشم و بینی
شاید از شایعترین علائمی که در افراد مبتلا به آلرژی میتوان مشاهده کرد آبریزش چشمی و بینی است که به حالت زکام بهاره معروف است و بیش از 30 درصد از افراد جامعه با آن دست به گریبان هستند. گرفتگی بینی به طور تقریبی 50 درصد موارد آلرژیهای بینی را در بر میگیرد که آزاردهندهترین نوع علائم به شمار میرود. در این حالت بیمار معمولا دچار دشواری در تنفس از راه بینی بوده و معمولا با دهان باز نفس میکشد. گرفتگی یا احتقان بر اثر التهاب مسیرهای هوایی بینی بروز میکند. عطسه کردن هم از دیگر علائم آزاردهندهای است که در نتیجه ترشح مواد شیمیایی حساسیتزا مانند هیستامینها در مسیرهای هوایی بینی ایجاد میشود و با آنتیهیستامینهای خوراکی براحتی قابل درماناند.
خارش بینی، چشمها، گوشها و گلو هم علامت شایع دیگری از التهاب آلرژیک مخاط است که در نتیجه ترشح هیستامین از سلولهای آلرژیک داخل بینی ایجاد میگردد. ولیشاید بعد از گرفتگی بینی، آزاردهندهترین مشکل بینی، آبریزش آن باشد که بر اثر ترشح مواد شیمیایی آلرژیک مانند هیستامینها ایجاد میشوند که اثر محرکی روی مسیرهای هوایی بینی میگذارند. آلرژی چشمها هم در این فصل از دیگر مشکلاتی است که به آن ورم ملتحمه آلرژیک میگویند و ممکن است به تنهایی یا همراه با آلرژی بینی مشاهده شود و معمولاً با علائمی چون خارش، قرمزی، تورم و آبریزش چشمی همراه است. این حالت به علت مواجه شدن با مواد حساسیتزا از جمله گرد و غبار یا گردههای گل و گیاه موجود در هوا ایجاد میشود.
آسم در کودکان
آسم علت اصلی بسیاری از بیماریهای مزمن در کودکان به شمار میرود. در آمریکا تعداد مبتلایان به بیماری آسم حدود 20 میلیون نفر است که حدود 9 میلیون نفر از این تعداد را کودکان در بر میگیرند. این بیماری در هر سنی ممکن است عود کند ولی در بیشتر کودکان، نخستین علائم در سن 5 سالگی مشاهده میشود. کودکان نسبت به افراد بالغ راههای هوایی باریکتر و کوچکتری دارند و همین مساله وقوع آسم را در آن خطرناکتر میکند. کودکان مبتلا به آسم معمولاً دارای این علائم هستند: خس خس کردن سینه در هنگام نفس کشیدن، سرفه کردن، احساس تنگی در قفسه سینه و دشواری در تنفس به خصوص در اوایل صبح و شبها. تمام عوامل شروعکننده و محرک آسم که در قسمتهای قبلی اشاره کردیم در مورد کودکان نیز صدق میکند و میتواند باعث شروع و تشدید علائم گردد. علاوه بر آنها، وجود سابقه آلرژی، سابقه خانوادگی، عفونتهای مکرر تنفسی، کم وزن بودن در هنگام تولد، قرار گرفتن در معرض دود سیگار و تنباکو قبل یا بعد از تولد، مذکر بودن، نژاد سیاه بودن، از عوامل دیگری هستند که کودک را مستعد ابتلا به آسم میکند. اینگونه کودکان معمولاً حین بازی، شبها و هنگام خنده، سرفههای بریده بریده دارند. در هنگام بازی دچار کمبود انرژی میشوند، سریع تنفس میکنند، از گرفتگی و سفتی عضلات گردن و قفسه سینه شکایت دارند و خیلی زود دچار ضعف و خستگی میشوند. ولی همواره به یاد داشته باشید که همه این علائم، همیشه نشانه وجود آسم در کودک نیست و ممکن است علت دیگری داشته باشد و بهتر است با یک پزشک مشورت کنید.
با حساس شدن راههای هوایی کودک به خاطر آسم، این وضعیت تا آخر عمر باقی میماند. ولی معمولا حدود 50 درصد از کودکان با بزرگ شدن کاهش چشمگیری را در علائم خود ابراز میکنند و در حدود نیمی دیگر از آنها، علائم آسم در سن 30 تا 40 سالگی مجددا عود میکند.
آسم و بارداری
آسم در دوران بارداری از جمله مشکلاتی است که گاهی بارداری را با دشواری مواجه میکند. ولی با کنترل و مدیریت آسم تحت نظر پزشک میتوانید دوران خوبی را پشت سر بگذارید. در بعضی از موارد هم تا زمان باردار شدن زنان، آسم در آنها تشخیص داده نمیشود. به طور کلی این بیماری در این دوران به 3 شکل خود را نشان می دهد: در یک سوم از زنان باردار، علائم آسم شدیدتر میشود و در یک سوم دیگر، علائم آنها بهبود نسبی پیدا میکند و از سویی علائم ممکن است با بالا رفتن وزن ناشی از حاملگی، تشدید یابد.
درمان آسم در دوران بارداری اهمیت زیادی دارد چرا که باعث کاهش اکسیژن برای مادر و جنین میشود. از سویی آسم در این دوران باعث بالا رفتن فشار خون، احتباس آب و پروتئین در ادرار، بالا رفتن فشارخون دوران بارداری، استفراغ ممتد، کاهش وزن و به هم خوردن توازن مایعات و الکترولیتها، خونریزی واژینال و دشواری در زایمان میگردد.
از سوی دیگر، آسم درمان نشده مادر در دوران حاملگی روی جنین هم تأثیر گذاشته و باعث کمبود اکسیژن به جنین، مرگ جنین داخل رحم، عدم رشد مناسب جنین در داخل رحم و کم وزن شدن جنین، تولد پیش از موعد، تولد جنین با وزن کم میگردد. استفاده از داروهای آسم در دوران بارداری ضرری برای جنین نداشته و در واقع تأثیر آن از عدم درمان آسم و اثرات منفی آن کمتر خواهد بود.
ورزش و آسم
با آن که تحقیقات ثابت کرده است که ورزش کردن برای همه افراد، حتی کودکان و افراد بالغ مبتلا به آسم مفید است. گاهی برخی افراد در حین فعالیتهای ورزشی با علائم خفیف یا شدید آسم مواجه میشوند. ولی با درمانهای مناسبی که دریافت میکنند، میتوانند به فعالیت ورزشی سبک خود ادامه دهند و از انجام حرکات شدید بپرهیزند. این گونه افراد در حین ورزش یا پس از آن دچار سرفه، خسخس، کوتاه شدن نفسها، درد یا تنگی در قفسه سینه، خستگی حین ورزش و عملکرد ضعیف ورزشی میشوند. معمولا ورزش خاصی برای این دسته از بیماران وجود ندارد که باید از آن پرهیز کنند. بلکه تنها از فعالیتهایی که باعث سخت شدن تنفس آنها شده و احتمال شروع علائم آنها را تشدید میکند، خودداری کنند. به عنوان مثال، انجام حرکات هوازی مانند دویدن یا ورزش بسکتبال، هاکی یا فوتبال میتواند علائم آسم را تشدید نماید. به علاوه، ورزش در هوای سرد، به دلیل تنفس مقدار بالایی هوای سرد و خشک، علائم را شدید میکند.
انجام برخی حرکات هوازی مانند دوچرخه سواری آرام و یا دویدن آهسته میتواند مفید باشد. ورزش یوگا با تأثیر مثبتی که روی جسم و روح شما میگذارد باعث تنظیم تنفس شما شده و احساس آرامش و سبکی بیشتری میکنید و ممکن است علائم آسم شما را بهتر کند. شنا کردن هم به دلیل محیط گرم و مرطوب استخر میتواند علائم شروع آسم را کاهش دهد.
آیا آلرژی میتواند به آسم تبدیل شود؟
اگر چه آلرژی و آسم دو وضعیت جدا از هم هستند، ولی از جهاتی به هم شباهت دارند. افراد مبتلا به آلرژی، به خصوص افرادی که دچار آلرژی بینی و چشم هستند بیشتر در معرض ابتلا به آسم قرار دارند. ولی دلیل نمیشود همه افراد مبتلا به آلرژی، به آسم دچار شوند و همه موارد ابتلا به آسم به آلرژی مرتبط نمیشوند. حدود 75 درصد از کودکان مبتلا به آسم به نوعی دچار آلرژی هم هستند و بسیاری از افرادی که دچار آسم هستند در مواجهه با یک ماده آلرژن، علائم آسم در آنها شدت مییابد.
راهکارهای مقابله با این مشکل
با توجه به دشوار بودن شرایط یک بیمار مبتلا به آسم و آلرژی، شاید دانستن برخی نکات، علاوه بر راههای درمانی بتواند به آرام شدن آنها کمک کند. آسم و آلرژی از جمله بیماریهایی است که بهطور کامل قابل درمان نبوده و تنها با رعایت برخی اصولی که در قسمتهای قبلی اشاره کردیم و نیز استفاده از روشهای دارویی میتوان آنها را تحت کنترل درآورد و علائم آن را کاهش داد تا کیفیت زندگی فرد دچار اختلال نشود. آگاهی از نوع مواد حساسیت زایی که باعث شروع علائم در فرد میشود مهمترین نکتهای است که در بهبود وضعیت او کمک شایانی مینماید. شناسایی این موارد و رعایت نکات ذکر شده قبلی حتی میتواند استفاده از داروهای درمانی را در این گونه افراد تا حد زیادی کاهش دهد. و همیشه سعی کنید در زمان بروز علائم آسم و آلرژی، آرامش خود را حفظ کنید، چرا که استرس شما در آن زمان، علائم را تشدید میکند.
معمولترین داروهایی که برای مبتلایان به آسم و آلرژی مورد استفاده قرار میگیرد عبارتند از:
آنتیهیستامینها: از شایعترین داروهای تجویزی است که معمولاً برای کاهش و یا پیشگیری از بروز علائم زکام بهاره و سایر آلرژیها مورد استفاده قرار میگیرد. این داروها اثرات هیستامین که مواد شیمیایی مترشحه داخل بدن است را خنثی میکند.
ضد احتقانها: از این دسته داروها برای کاهش احتقان و گرفتگی بینی و سایر علائم مرتبط با سرماخوردگی و آلرژی استفاده میشود. این داروها عروق خونی را منقبض کرده و ترشحات مایعات مخاطی را کاهش میدهند. داروهای ضد احتقان معمولا در قالب قرص و بیشتر، اسپری موجود است و برای تأثیر بیشتر در آلرژی ها، معمولا آنتیهیستامینها و ضد احتقانها را با هم ترکیب میکنند.
عوامل ضد التهابی: معمولا آسم و آلرژی بر اثر التهاب مجاری تنفسی و بینی، التهاب چشمها و راههای هوایی ایجاد میشود. در این موارد از چند دسته داروها استفاده میکنند: داروهای غیراستروئیدی که از طریق جلوگیری از ترشح مواد شیمیایی التهابی، باعث کاهش تورم و التهاب میشوند که در قالب قطرههای چشمی، استنشاقی، اسپری بینی و به صورت خوراکی مورد استفاده قرار میگیرند.گروه دیگر داروهای ضد التهابی کورتیکواستروئیدها هستند که در صورت استفاده مناسب از این مواد، روش درمانی بسیار مؤثری در درمان آسم و آلرژی به شمار میروند. بویژه انواع خوراکی آن به عنوان درمان فوری در آسم مورد استفاده قرار میگیرد.
داروهای ضد انقباضی: برخی مواد شیمیایی در داخل بدن باعث ایجاد انقباض ماهیچههای راههای هوایی و افزایش ترشح مایعات از عروق خونی در ریه و ایجاد التهاب در راههای هوایی میگردد. استفاده از این داروهای ضد انقباضی، انقباض راههای هوایی را کاهش داده و درمان مناسبی در بیماران مبتلا به آسم به شمار میرود.
تمام انواع داروهای ذکر شده نیز در مورد کودکان قابل تجویز و استفاده بوده و به عنوان درمان و کاهش علائم آسم و آلرژی در آنها به کار میرود. با رعایت مواردی که در خصوص پیشگیری از بروز آسم و آلرژی به خصوص در فصل بهار اشاره کردیم، مطمئن باشید شرایط بهتری پیدا خواهید کرد و نیاز شما به داروها کاهش خواهد یافت.
- ۸۹/۰۲/۱۷
- ۳۰ نمایش