شب ادراری کودکان

شب ادراری مشکل مشترک برخی کودکان است که اگرچه بیماری خطرناکی نیست، ولی با روابط اجتماعی کودک تداخل کرده و ایجاد استرس می‌کند.

انجمن روانپزشکان، کودکی را دچار شب ادراری می‌داند که 2 یا 3 بار در هفته حداقل برای 3 ماه رختخواب خود را خیس کرده باشد در حالی که سازمان بهداشت جهانی تناوبی به اندازه 2 بار در ماه برای کودکان زیر 7 سال و یک بار در ماه برای کودکان بالای 7 سال را برای اطلاق این بیماری کافی می‌داند. شب ادراری اولیه برای کودکی به کار می‌رود که در طول 6 ماه هرگز خشک نبوده و شب ادراری ثانویه برای کودکی که به مدت 6 ماه خشک بوده و مجددا شب ادراری را شروع کرده است. درصد خیلی کمی از کودکان شب ادراری را به هنگام بیداری هم دارند که بی اختیاری ادرار نام دارد.

20 درصد کودکان 5 ساله دچار شب ادراری‌اند، اما این میزان در بچه‌های 7 ساله به 10 درصد می‌رسد. درواقع با بالا رفتن سن و بدون هیچ درمانی بهبود می‌یابند، به طوری که تنها 3 درصد بالای 12 سال و یک درصد بالای 16 سال دچار شب ادراری‌اند. مکانیسم تخلیه ادرار وابسته به انقباض عضله داخلی مثانه (دترسور) است. هماهنگی اعصاب و عضله برای این انقباض عضلانی پیچیده بوده و به تکامل مغز در سنین مختلف مرتبط است به طوری که کودک تا 18 ماهگی هیچ‌گونه کنترلی ندارد، 18 تا 24 ماهگی احساس تخلیه را می‌فهمد و اغلب کودکان 2 تا 3 ساله قادر به کنترل ادرارند. 3 تا 5 سالگی مغز متکامل شده و به هنگام خواب پیام پر شدن مثانه را دریافت کرده و به مثانه فرمان می‌دهد تا منبسط شده و حجم بیشتری را در خود جای دهد و اگر مثانه بیش از این قادر به نگهداری نبود سیگنال بیداری داده و کودک به دستشویی می‌رود.

علل شب ادراری

1 ـ ژنتیک: 44 درصد کودکانی که یکی از والدین‌شان در کودکی شب ادراری داشتند، دچار این مشکلند و این رقم به 77 درصد کودکانی می‌رسد که هر دو والدین این سابقه را داشتند.

2 ـ کمی ظرفیت مثانه: البته این کمی ظرفیت مربوط به حجم فیزیکی مثانه نیست، بلکه فرد پر بودن مثانه را زودتر احساس می‌کند.

3 ـ تولید ادرار اضافه: مغز انسان در شب، هورمونی به‌نام وازو پرسین ترشح می‌کند که باعث افزایش بازجذب آب و در نتیجه کاهش تولید ادرار می‌شود. کمبود این هورمون می‌تواند یکی از علل شب‌ ادراری باشد.

4 ـ خواب بسیار سنگین: کودک باید به طور طبیعی به سیگنال‌های مغز برای بیدار شدن پس از پر شدن مثانه جواب دهد، اما کودکان دچار شب ادراری خیلی سخت بیدار می‌شوند.

5 ـ یبوست: مدفوع باقیمانده در قسمت انتهایی روده باعث فشار روی مثانه شده و باعث می‌شود اعصاب این ناحیه این فشار را پری مثانه تلقی کرده و فرمان تخلیه دهند.

6 ـ عوامل روحی و روانی: استرس‌های شدید مثل مرگ یکی از والدین و یا حتی تعویض خانه و یا مدرسه می‌تواند کودک را موقتا دچار شب ادراری ثانویه کند، اما شب ادراری اولیه را باعث نمی‌شوند.

7 ـ شرایط پزشکی خاص: بعضی بیماری‌ها مثل عفونت‌های ادراری، دیابت، وقفه تنفسی در خواب و بعضی مشکلات مربوط به مغز و اعصاب می‌توانند باعث شب ادراری ثانویه شوند. درمان در صورت لزوم در کودکان بالای 6 سال انجام می‌گیرد.

---