باید‌ها و نباید‌ها در پانسمان زخم
تا به حال شما از چه راه‌هایی برای بهبود زخم و کنترل خونریزی استفاده کرده‌اید؟ آیا فکر می‌کنید راه‌هایی را که انتخاب کرده‌اید، بهترین بوده‌اند؟ آیا هیچ وقت اشتباهات شما منجر به ایجاد عفونت زخم شده است؟ آیا هیچ وقت به دنبال آموختن راه‌های درست مقابله با زخم رفته‌اید؟
بعضی‌ها از بزاق دهان برای استریل کردن زخم استفاده می‌کنند. شاید علت این که برخی افراد انگشت زخمی خود را به دهان می‌برند دیدن حالت مشابه در حیوانات است. با دیدن لیسیدن زخم توسط سگ‌ها و گربه‌ها شاید طبیعی به نظر برسد که بزاق دهان تمیز است و قدرت ترمیم زخم دارد. حقیقت این است که هرچند لیسیدن زخم در حیوانات طبیعی است، اما دهان انسان مانند برخی دیگر از حیوانات پر از باکتری است. در نتیجه هر قدرت پاک‌کنندگی که ممکن است بزاق داشته باشد، در کنارش خطر عفونت هم وجود دارد که می‌تواند از قدرت پاک‌کنندگی بیشتر برخوردار باشد. در نقطه مقابل برخی قسمت‌های بدن شما استریل است، یعنی در حالت طبیعی، هیچ باکتری یا ارگانیسم دیگری درآن یافت نمی‌شود. برای مثال می‌توان از سیستم ادراری که شامل کلیه‌ها و مثانه است، نام برد. اگر در این سیستم باکتری یافت شود، نشان‌دهنده عفونت است.
اما شاید برایتان قابل باور نباشد که بدانید دهان شما پر از میکروب است، حتی بلافاصله بعد از استفاده از خمیردندان یا دهانشویه. البته این مساله مشکل‌ساز نیست و انسان به گونه‌ای تکامل یافته تا بتواند با این ارگانیسم‌ها همزیستی کند.
پانسمان مرطوب نه‌تنها سرعت ترمیم زخم را افزایش می‌دهد بلکه تا حدی میزان عفونت را نیز کاهش می‌دهد
ما از این که میلیون‌ها باکتری را در دهان خود جای داده‌ایم، بی‌خبریم، اما آنها نیز اگر تعدادشان از حد معینی بیشتر شود یا این که در محلول‌‌های خاصی تجمع پیدا کنند، می‌توانند برای ما مشکلاتی را به وجود آورند.
یکی از این مشکلات، التهاب لثه است که به خاطر هجوم باکتری‌ها به محل ارتباط لثه و دندان به وجود می‌آید. مورد دیگر آبسه است که به صورت کیسه‌ای از چرک در نزدیکی دندان بوده و حاوی تعداد زیادی باکتری است و باعث فشار، درد و تب می‌شود.
هریک از این مشکلات، علت خاص خود را دارد. به عنوان مثال عدم مراقبت از دندان‌ها با افزایش احتمال عفونت در نزدیکی دندان‌ها همراه است. از دیگر مواردی که باکتری‌های موجود در دهان خطرساز می‌شوند، وقتی است که فرد یا حیوان دیگری را گاز می‌گیرد. در این حالت آسیب به زخمی که ایجاد می‌شود، محدود نمی‌گردد و باکتری‌های موجود در دهان فرد براحتی می‌توانند باعث عفونت زخم شوند. این زخم‌ها ابتدا سرسری گرفته می‌شود، ولی بعدا فرد را دچار عفونت می‌کند. خوشبختانه درمان با آنتی‌بیوتیک مناسب، بیشتر عفونت‌های ناشی از گازگرفتگی توسط انسان را درمان می‌کند.
با توجه به موارد بالا بهتر است برای تمیز کردن زخم از آب و صابون استفاده کنید.
درمان سریع‌تر زخم با پانسمان مرطوب
تا اواسط قرن 20 زخم‌ها برای جلوگیری از عفونت، خشک نگه داشته می‌شدند. مطالعاتی که در دهه 1960 و پس از آن انجام شد، نشان می‌دهد که پانسمان مرطوب زخم، باعث ترمیم بهتر آن می‌شود. محیط مرطوب از کم‌آب شدن سلول و مرگ آن جلوگیری می‌کند.
علاوه بر آن، محیط مرطوب باعث تحریک رگ‌سازی، بلعیدن میکروب‌ها توسط گلبول‌های سفید و تولید فاکتورهای رشد می‌شود، همچنین باعث کاهش درد و کمک به زیباتر ماندن محل جوش‌خوردگی می‌شود.
بیشتر مطالعاتی که تاکنون انجام شده است، نتوانسته‌اند ثابت کنند که پانسمان مرطوب میزان عفونت را افزایش می‌دهد،حتی یک مطالعه قابل اعتماد نشان داده که میزان عفونت با استفاده از پانسمان‌های مرطوب کاهش می‌یابد. پس پانسمان مرطوب نه‌تنها سرعت ترمیم را افزایش می‌دهد، بلکه تا حدی میزان عفونت را نیز کاهش می‌دهد.
انواع زخم‌ها و راه‌های مواجهه با آنها
زخم‌های ناشی از سوختگی: برخی افراد هنگام سوختگی روی محل مربوطه کره می‌مالند، ولی باید دانست که مالیدن هرگونه ماده روغنی روی محل سوختگی موجب باقی ماندن جای زخم و حتی عفونت می‌شود. وقتی دچار سوختگی می‌شوید، یکپارچگی پوست شما از بین می‌رود و کره ماده تمیزی برای مالیدن روی سوختگی نیست. به جای آن بهتر است از آب خنک برای کاهش دما و تمیز کردن محل استفاده کنید.
زخم‌های ناشی از گزیدگی: حتما تا به حال دچار زنبورگزیدگی شده‌اید. آیا می‌دانید در این حالت بهترین اقدام چیست؟ یا شما هم به اشتباه فکر می‌کنید که باید محل زنبورگزیدگی را فشار دهید. نه، هیچ وقت محل زنبورگزیدگی را فشار ندهید، چراکه با این کار باقیمانده سم موجود در نیش وارد بدن شما می‌شود. بهتر این است که نیش زنبور را با یک وسیله نوک‌تیز از بدن خارج کنید. اگر فردی را مشاهده کردید که به دنبال گزیدگی با نیش زنبور دچار قرمزی شدید در محل زخم یا اختلال تنفسی شده است، حتما با اورژانس تماس بگیرید.
روش دیگر برای مقابله با نیش زنبور این است که روی آن جوش شیرین بمالید. جوش شیرین را با آب مخلوط کرده و ماده حاصل را در اولین فرصت روی محل قرار دهید. نیش زنبور اسیدی است به همین جهت اثر آن توسط جوش شیرین خنثی می‌شود. اگر جوش شیرین در دسترس نیست، محل را خیس کرده و روی آن پودر آسپرین بریزید. آسپرین می‌تواند تورم، درد و التهاب را کنترل کند.
خونریزی‌های بینی: خون‌دماغ شدن را تقریبا همه تجربه کرده‌اند. این اتفاق بویژه در ایام گرم سال و در آنهایی که بینی خشکی دارند، بیشتر رخ می‌دهد. بعضی‌ها برای کنترل خونریزی به اشتباه سر خود را به عقب خم می‌کنند. دقت کنید که برای کنترل خونریزی نباید سر خود را به جلو یا عقب خم کنید. عدم رعایت مورد دوم خطرناک‌تر است، چراکه ممکن است هنگام تنفس، خون را به داخل ریه‌ها ببرید یا آن که آن را وارد معده کرده و موجب استفراغ شوید. بهترین کار این است که قسمت غضروفی بینی را با دو انگشت بگیرید و 10 دقیقه محکم فشار دهید. دقت کنید که زودتر از این زمان، دست خود را برای آزمایش این که خونریزی بند آمده است یا نه برندارید، زیرا در این صورت خونریزی دوباره برقرار می‌شود.
اگر خونریزی بینی بیش از 15 دقیقه به طول انجامید یا آن که خونریزی بسیار شدید بود، به پزشک مراجعه کنید.
