زردی نوزادان را جدی بگیرید
زردی در کودکان شامل بی‌رنگ یا زرد شدن پوست بدن و چشم‌ها می‌شود. بی‌رنگی و زردی پوست و چشم در این حالت در نتیجه بالا رفتن میزان ماده زرد رنگی به نام بیلی‌روبین در خون است و باعث تجمع این ماده در زیر پوست و زرد شدن آن می‌شود که اغلب این رنگ پریدگی و زردی تا بالای قفسه سینه ادامه پیدا می‌کند. در واقع زردی یک بیماری نیست بلکه علامتی است که بالا بودن میزان بیلی‌روبین خون را نشان می‌دهد. زردی دردناک نیست ولی توجهات و ملاحظات زیادی را می‌طلبد، زیرا بالا رفتن بیلی‌روبین در خون حالتی سمی را در سیستم عصبی نوزاد ایجاد کرده و باعث بروز آسیب مغزی و در حالت پیشرفته منجر به مرگ نوزاد می‌شود.
نوزادانی که بیشتر در معرض ابتلا هستند
در صورتی که ممکن است بسیاری از نوزادان در معرض ابتلا به زردی باشند، ولی گروهی از نوزادان بیشتر در معرض خطر هستند. یکی از این عوامل پرخطر، نژاد است. نژاد آسیای شرقی و هندی‌های آمریکایی بیشتر در معرض خطر ابتلا به زردی قرار دارند. افرادی که در مناطقی بالاتر از سطح دریا زندگی می‌کنند، سابقه خانوادگی و تاثیر ژنتیک، نوع تغذیه در نوزادانی که از شیر مادر استفاده می‌کنند و تغذیه ناکافی دارند، نوزادان مادران مبتلا به دیابت و عفونت دوران بارداری هم در این امر دخیل است. از سوی دیگر، سن حاملگی مادر و وزن نوزاد هنگام تولد هم در این بیماری تاثیر دارد. یعنی نوزادانی که با وزن کم متولد شده و نارس هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. بروز زردی در نوزادان پسر بیشتر دیده می‌شود.
چگونه متوجه زردی نوزادان شویم
زردی در نوزادان از همان روزهای اولیه تولد آغاز می‌شود. علائم آن معمولا با زردی پوست و گاهی چشم‌ها بروز می‌کند. زردی ابتدا تنها صورت را دربرمی‌گیرد ولی رفته رفته قفسه سینه، ناحیه شکم، پاها و کف پا و اندام‌های تحتانی را نیز درگیر می‌کند زردی در نوزادان گاهی باعث خستگی مفرط و سوء‌تغذیه می‌شود. نوزادانی که در 24 ساعت اول پس از تولد دچار این علائم می‌شوند، باید حتما تحت آزمایش میزان بیلی‌روبین قرار بگیرند. البته برای احتیاط بهتر است طی 5 روز اول تولد، کودک تحت بررسی قرار گیرد تا از عدم ابتلا به زردی در او مطمئن شوید و در صورتی که نوزاد مبتلا به زردی علائمی چون تب، بی‌میلی و بدغذایی از خود بروز داد، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
نوزاد را به خاطر زردی از شیر مادر محروم نکنید
همان طور که اشاره کردیم زردی در برخی نوزادان ممکن است بر اثر استفاده از شیر مادر باشد. 2 گروه از نوزادان هستند که با خوردن شیر مادر به زردی مبتلا می‌شوند. گروه اول بیشتر نوزادان مادرانی هستند که به طریق سزارین وضع حمل کرده‌اند و زردی به دلیل کم بودن شیر مادر و در روزهای اولیه تولد ایجاد می‌شود. در این حالت چنانچه تغذیه با شیر مادر استمرار داشته باشد، رفته‌رفته شیر مادر بیشتر و کمبود کالری نوزاد جبران می‌شود و همچنین حرکات روده او بهتر شده و زردی از بین می‌رود. در نوع دوم، زردی نوزاد معمولا از هفته دوم تولد آغاز می‌شود و علت آن می‌تواند موادی باشد که در شیر وجود داشته و باعث غیرفعال کردن آنزیم‌های کبدی و روده‌ای نوزاد می‌شود که این موضوع مواد صفراوی را بازجذب می‌کند. در واقع این مشکل به خاطر رشد ناکافی روده و کبد نوزاد رخ می‌دهد.
درمان نشدن زردی در نوزادان ممکن است باعث بروز اختلالات مغزی و عقب‌ماندگی ذهنی شود
در این مورد هم پزشکان توصیه می‌کنند که تغذیه نوزاد با شیر مادر را ادامه دهید و چنانچه به علت شدت زردی، نیاز به تعویض خون نوزاد باشد، پزشک توصیه می‌کند که حداکثر 48 ساعت شیر مادر را قطع و از شیر خشک یا شیر دوشیده شده برای تغذیه کودک استفاده کنید. البته پس از رفع زردی، مجددا باید تغذیه با شیر مادر را از سر گرفت.
بنابراین زردی ناشی از شیر مادر هرگز نمی‌تواند دلیلی بر قطع شیر مادر باشد. نوزادانی که زردی آنها بر اثر مصرف شیر مادر است، بدون نیاز به درمان بهبود می‌یابند و نباید آنها را از این نعمت محروم کرد. بررسی‌هایی که بتازگی صورت گرفته نشان می‌دهد که حتی تکرار نکردن وعده‌های شیردهی در نوزادان، زردی را در آنها تشدید می‌کند.
برخی هم معتقدند اولین شیر مادر که آغوز است، باعث بروز زردی در نوزادان می‌شود. همان طور که می‌دانید آغوز شیری بسیار مقوی است که خود یک ماده ایمنی، پرکالری و سرشار از مواد مغذی بوده، زود هضم می‌شود و درصد پروتئین بالایی دارد و بهترین ماده غذایی برای نوزادان تازه متولد شده محسوب می‌شود و به هیچ عنوان موجب زردی نمی‌شود.
تاثیر لامپ مهتابی سفید بر زردی
از سال‌ها پیش شنیده‌ایم که اگر کودکی دچار زردی شد، با قرار دادن او زیر نور لامپ‌های فلورسنت می‌توان او را درمان کرد. درست است که نور درمانی یکی از راه‌های درمانی زردی در نوزادان محسوب می‌شود، ولی استفاده از نور مهتابی هیچ پایه و اساس علمی نداشته و تاثیر چندانی در درمان زردی ندارد بلکه نور فلورسنتی که به عنوان درمان این بیماری استفاده می‌شود، طول موج‌های خاصی دارد که لامپ‌های مهتابی این طول موج و قدرت درمانی را ندارند. استفاده از نور خورشید هم به دلیل سوزاندن پوست لطیف نوزاد توصیه نمی‌شود.
تاثیر درمان‌های سنتی بر زردی
درمان‌های سنتی همیشه از زمان‌های قدیم مورد توجه مردم کشورمان بوده است. شیر خشت یکی از همان موادی است که حرف‌های ضد و نقیضی درباره استفاده و عدم استفاده آن در درمان زردی می‌شنویم. شیر خشت نوعی ماده گیاهی است که در قدیم برای درمان زردی مورد استفاده قرار می‌گرفت. ولی در حال حاضر بسیاری از پزشکان اعتقادی به استفاده از شیر خشت و داروهایی نظیر آن ندارند ولی تحقیقات نشان داده که مصرف قطره خوراکی شیر خشت همراه نور درمانی تاثیر بسیار زیادی در بهبود نوزادان مبتلا به زردی دارد. به طوری که سرعت بهبود را به نحو چشمگیری افزایش می‌دهد. این ماده با داشتن قندهایی چون مانیتول یکی از درمان‌های مهم برای زردی به شمار می‌رود که چنانچه به روش بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، بسیار موثر خواهد بود و امروز جنبه درمانی آن هم به صورت علمی به اثبات رسیده است. علاوه بر شیر خشت، روش‌های سنتی دیگری هم وجود دارد که به تجربه و از لحاظ علمی به اثبات رسیده‌اند. آرد جو از جمله موادی است که می‌تواند در درمان زردی موثر واقع شود به این صورت که آرد جوی نرم و الک شده را روی بدن نوزاد بجز روی صورت و دور ناف می‌پاشند. این روش همراه نور درمانی تاثیر و سرعت درمانی بیشتری خواهد داشت.
شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه آب ولرم نیز در درمان زردی موثر است.
همچنین میتوانید ترنجبین و آب را مخلوط کرده و پارچه‌ای را در آب خیس کرده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد بمالید.
راهکار دیگر حجامت است به طوری که در پشت گوش نوزاد خراش کوچکی ایجاد می‌کنید تا چند قطره خون از آن جاری شود. این درمان‌های جایگزینی ساده در کنار درمان‌های طبی می‌توانند در درمان زردی نوزادان موثر باشند، البته به شرطی که به صورت کاملا بهداشتی انجام گیرند.
عوارض تاخیر در درمان
معمولا زردی بیماری جدی‌ای محسوب نمی‌شود و طی یک تا 2 هفته بهبود می‌یابد. ولی چنانچه میزان بیلی‌روبین بالاتر از حد بوده و بدون درمان باقی بماند، بیلی‌روبین وارد مغز شده و باعث وارد آمدن آسیب‌های جدی به مغز می‌شود. بررسی و درمان‌های اولیه و زودهنگام زردی نوزادان می‌تواند از بروز این عوارض جدی جلوگیری کند. از عوارض درمان نشدن زردی می‌توان به فلج مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی، حملات صرعی، اشکال در تعادل حرکتی، ناهنجاری‌های دندانی و ناشنوایی اشاره کرد که دیگر قابل درمان نیستند. پس با مشاهده اولین نشانه‌های زردی در کودکتان بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
