شکاف لب (Cleft lip)

همه ما زندگیمان را با شکاف لب و کام آغاز می‌کنیم. تکامل طبیعی در فاصله هفته ششم تا یازدهم دوران جنینی شکاف لب و شکاف کام جوش خورده و از بین می‌روند، اما در بچه‌هایی که با شکاف لب یا کام به دنیا می‌آیند، شکاف در دوران جنینی به دلایلی جوش نمی‌خورد.

نوزاد مبتلا به شکاف لب ممکن است همزمان شکاف کام هم داشته باشد. شکاف لب و کام از شایع‌ترین ناهنجاری‌های مادرزادی هستند.شکاف لب ممکن است خیلی خفیف باشد و فقط به صورت یک فرورفتگی در لب بالا باشد یا ممکن است خیلی عمیق باشد و از لب شروع شده باشد و تا داخل سوراخ بینی ادامه پیدا کند. شکاف کام ممکن است خیلی خفیف باشد و مشکل چندانی ایجاد نکند یا این‌که خیلی شدید باشد و کام کاملا شکاف داشته باشد و مانع تغذیه، مکیدن و حتی تنفس نوزاد شود. شکاف‌ها می‌توانند یک طرفه یا دو طرفه باشند.

 

به طور کلی شکاف 3 نوع مختلف دارد:

 

1 ـ هم لب و هم کام دچار شکاف هستند. بیش از نیمی از شکاف‌ها از این نوعند. این نوع شکاف در پسر بچه‌ها شایع‌تر است. حدود 13 درصد مبتلایان به این نوع شکاف به سایر ناهنجاری‌های مادرزادی نیز مبتلا هستند.

 

2 ـ شکاف کام به تنهایی که یک‌سوم شکاف‌ها از این نوع است و بیشتر در دختر بچه‌ها دیده می‌شود.

 

3 ـ شکاف لب به تنهایی که حدود یک‌پنجم مبتلایان به شکاف را شامل می‌شود.

 

درمان

درمان شکاف لب یا کام به میزان زیادی بستگی به وضعیت سلامت نوزاد، شدت و محل شکاف دارد. از آنجا که این شکاف‌ها ممکن است منجر به اختلالات رشدی، تکلمی و روانی شوند، لازم است در اولین فرصت درمان شروع شود. جراحی برای ترمیم شکاف لب معمولا بین 10 تا 12 هفتگی انجام می‌شود. سن مناسب برای ترمیم شکاف کام حدود 9 تا 18 ماهگی است. برای حصول نتایج بهتر ممکن است لازم باشد جراحی‌های بعدی نیز انجام شود.

 

عوارض شکاف

 

بسته به میزان و محل شکاف کام یا لب عوارض آن نیز فرق می‌کند. به طور کلی یک یا چند یا تمام عوارض زیر ممکن است روی دهد:

 

تنفس: ناهنجاری فک و کام باعث مشکل تنفسی می‌شود. درمان شامل جراحی و به کارگیری پروتزهای دهانی است.

 

تغذیه: تغذیه نوزادان مبتلا به شکاف نیز با مشکلاتی روبه‌روست. همکاری متخصص تغذیه و گفتار درمانی ممکن است سودمند باشد. دستگاه‌های ویژه‌ای نیز به منظور تغذیه نوزاد در دسترس هستند.

 

عفونت‌های گوش و کاهش شنوایی: هر ناهنجاری دستگاه تنفسی فوقانی می‌تواند عملکرد شیپور استاش را مختل کند و احتمال تجمع مایع در گوش میانی را افزایش دهد. این امر شانس عفونت گوش میانی را زیاد می‌کند. کاهش شنوایی نیز نتیجه عفونت‌های مکرر گوش میانی است. برای اصلاح این مشکل متخصص گوش و حلق و بینی از وی‌تی یا گرومت استفاده خواهد کرد.

 

تاخیر در تکلم: برای این‌که کودک بتواند به درستی صدا و کلمات واضحی را تولید کند، رشد و تکامل طبیعی لب و کام ضروری است. می‌توان با عمل جراحی شکاف را ترمیم و با گفتاردرمانی به تکامل گفتاری کودک کمک کرد.

 

مشکلات دندانی: گاهی شکاف شامل لثه و فک نیز می‌شود و این امر بر رشد صحیح دندان‌ها و فک تاثیر می‌گذارد. دندانپزشک اطفال یا متخصص ارتودنسی می‌تواند به رفع این مشکل کمک کند.