آفت و تبخال،مشکلات شایع دهان و دندان
دکتر داریوش حمیدزاده، جراح و دندانپزشک در این‌باره می‌گوید: زخم‌های آفتی عودکننده، زخم‌های نسبتا شایعی هستند که در جوامع مختلف جمعیتی حدود 20 تا 50 درصد افراد به آن مبتلا می‌شوند. آفت می‌تواند به صورت زخم‌های کوچک یا زخم‌هایی بزرگ‌تر ظاهر شود. زخم‌های کوچک اغلب با قطری کمتر از نیم میلی‌متر و معمولا روی گونه و لب ظاهر می‌شوند. در حالی که زخم‌های بزرگ‌تر در هر قسمتی از دهان از جمله لثه، کام یا زبان قابل مشاهده است .
شکل ظاهری آفت
از نظر ظاهری این زخم‌ها گرد یا بیضی شکل است که توسط غشای نازک خاکستری رنگی پوشیده شده‌اند و هاله‌ای قرمز هم اطراف این زخم وجود دارد.
به گفته دکتر حمیدزاده، 2 تا 48 ساعت قبل از بروز زخم، بیمار احساس سوزش دارد، سپس ضایعه سفیدرنگ کوچکی شکل می‌گیرد.وی ادامه می‌دهد: این ضایعه بتدریج طی 2 تا 3 روز بزرگ شده و زخمی در سطح آن ایجاد می‌شود. البته به طور معمول تعداد زخم‌ها بیش از یکی است که تعداد و زمان بروز آنها متفاوت خواهد بود.به گفته این متخصص، زخم‌های کوچک طی 10 تا 14 روز بدون برجای گذاشتن اثر زخم، بهبود می‌یابند. اما موارد بزرگ، زخم عمیق‌تری ایجاد می‌کنند و بسیار دردناک هستند. این زخم‌ها ممکن است هفته‌ها بمانند ولی آنها هم به آهستگی و با ایجاد اثر زخم، بهبود می‌یابند.
چرا آفت می‌زنیم؟
دکتر حمیدزاده با ذکر این نکته که علت بروز آفت هنوز کاملا مشخص نیست، توضیح می‌دهد: عده‌ای عوامل روحی و روانی مانند استرس و اضطراب یا عوامل میکروبی و تغذیه‌ای مانند کمبود آهن، اسید فولیک و B12 را در بروز آن موثر می‌دانند. البته وراثت، عوامل آلرژیک و ضربه نیز مورد توجه قرار گرفته است و برخی آن‌را نوعی بیماری خودایمنی می‌دانند.
درمان آفت
به گفته دکتر حمیدزاده، درمان این موارد معمولا علامتی است و هنوز درمان قطعی وجود ندارد.وی می‌افزاید: البته استفاده از دهانشویه‌ها مثل کلرهگزیدین 2 درصد و همچنین استفاده از برخی کرم‌ها یا دهانشویه‌های ضد قارچ می‌تواند باعث کاهش درد و سوزش شده و دوره عود را نیز کوتاه کند. ولی باید دقت داشته باشید، تنها با تجویز دندانپزشک باید از این مواد استفاده کرد.
این دندانپزشک یادآور می‌شود: «درمان آفت‌هایی با قطر و عمق بیشتر، دشوارتر است. برای این کار روش‌های مختلفی با موفقیت‌های نسبی وجود دارند.
به عنوان نمونه جراحی ضایعه، تزریق مستقیم کورتن به داخل ضایعه همراه با تجویز سیستمیک کورتن از جمله روش‌هایی است که به کار می‌روند.
تبخال
به گفته وی، زخم‌های آفتی با توجه به این‌که بیمار سابقه عود آن را دارد، عمدتا با زخم‌های هرپتیک عودکننده (تبخال) متفاوت است. وی می‌افزاید: «بنابراین لازم است تفاوت و توصیه‌های درمانی را در مورد هریک از این موارد به طور جداگانه بررسی کنیم.
دکتر حمیدزاده درباره بروز تبخال توضیح می‌دهد: فعال شدن مجدد ویروس1 HSV که به صورت نهفته در گره عصبی عصب سه قلو وجود دارد، عامل ایجادکننده تبخال است. این ویروس می‌تواند با عوامل مستعدکننده‌ای مانند تب، قاعدگی، استرس‌های عاطفی، خستگی مفرط، بارداری، اختلالات گوارشی، عفونت‌های دستگاه تنفسی و تماس طولانی مدت با اشعه آفتاب بروز کند و فعال شود.
بیدار شدن ویروس
وی توضیح می‌دهد: ضایعه با احساس سوزش و خارش شروع می‌شود، سپس تاول‌های ریزی با قطر حدود یک تا 3 میلی‌متر ظاهر می‌شوند که بزودی پاره شده و ایجاد زخم می‌کنند.
محل بروز تبخال لب، معمولا مرز میان پوست صورت و لب است که اغلب توسط لخته خونی خشک و قهوه‌ای رنگ پوشیده می‌شود.به گفته دکتر حمیدزاده دوره‌های بروز تبخال متفاوت بوده و ممکن است هر ماه یا سالی یک‌بار ایجاد شود که البته طی 7 تا 14 روز بهبود می‌یابند.
وی می‌افزاید: «نکته مهم در خصوص زخم‌های هرپتیک (تبخال) مسری بودن آنهاست. به این معنی که امکان انتقال عفونت ویروسی در زمان ایجاد تاول‌ها و جمع شدن مایع درون آن وجود دارد.
چند توصیه ساده
دکتر حمیدزاده به افرادی که با این مشکل روبه‌رو هستند، یادآور می‌شود: از تماس دست با نقاط آلوده به ویروس و چشمان خود به دلیل احتمال انتشار عفونت خودداری کنند. همچنین توصیه می‌شود تا بهبود کامل زخم‌ها، از تماس نزدیک با دیگران بویژه کودکان خردسال اجتناب شود.
وی می‌افزاید: «بهتر است همکاران محترم نیز تا بهبود کامل زخم‌ها از اعمال غیرضروری دندانپزشکی بیماران دارای تبخال خودداری کنند.»
درمان تبخال
دکتر حمیدزاده می‌گوید: «درمان تبخال به صورت علامتی است و البته استفاده از داروهای ضدویروس که توسط پزشک تجویز می‌شود نیز موثر است.
وی به عفونت اولیه و ثانویه اشاره می‌کند و می‌گوید: عفونت اولیه معمولا اولین برخورد بیمار با ویروس است که در سنین یک تا 5 سالگی اتفاق می‌افتد. درحالی که عفونت ثانویه بعد از ابتلا و برخورد با ویروس اولیه تبخال در سال‌های بعد و در صورت ایجاد عوامل مستعدکننده باعث بروز تبخال می‌شود.
