دارو علیه درمان
گواه این موضوع آماری است که وزارت بهداشت اعلام کرده است، بر این اساس دگزامتازون تزریقی، قرص سرماخوردگی بزرگسالان، استامینوفن و کپسول آموکسی‌سیلین از نظر میزان، بیشترین داروهای تجویزی کشور را تشکیل می‌دهند، همچنین آنتی‌بیوتیک‌ها از نظر ریالی بالاترین داروهای تجویزی کشور هستند. از طرفی از میان 10 داروی اول کشور 4 مورد از آنها آنتی‌بیوتیک است. هرچند استانداردی در زمینه مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها در دنیا وجود ندارد، اما قسمت نگران‌کننده ماجرا این است که 50درصد نسخ تجویزی پزشکان دارای آنتی‌بیوتیک است که با توجه به وضعیت بهداشت عمومی کشور، مسوولان وزارت بهداشت این میزان مصرف آنتی‌بیوتیک را رقم بالا و خطرناکی اعلام می‌کنند.
شاید اولین سوالی که به ذهنتان برسد این باشد که مصرف نادرست و خودسرانه آنتی‌بیوتیک چه ضرری برایتان خواهد داشت؟ در پاسخ به این پرسش دکتر محسن انتشاری، پزشک عمومی به جام‌جم می‌گوید: مصرف نادرست و بی‌رویه آنتی‌بیوتیک‌ها سبب می‌شود که میکروب‌های داخل بدن نسبت به آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم شوند یا این‌که میکروب‌های جدیدتری رشد کرده و مقاومت میکروبی طیف گسترده‌تری پیدا کند.
به گفته وی، آنتی‌بیوتیکی مانند آموکسی‌سیلین در ابتدای ورود این دارو به فهرست دارویی کشور اثر بخشی بسیار خوبی داشت، اما در حال حاضر به خاطر مصرف غیرمنطقی و بی‌رویه آن اثربخشی قبلی را ندارد و این موضوع هیچ ربطی به کیفیت ساخت آن ندارد، بلکه این بیماران هستند که با مصرف نادرست سبب شده‌اند مقاومت میکروبی نسبت به این دارو ایجاد شود.
دکتر انتشاری ادامه می‌دهد: متاسفانه روند درمان به سمتی پیش می‌رود که باید داروهای ضدمیکروبی قوی‌تر و گران‌تری برای بیمار تجویز شود که یکی از عوارض مصرف آنتی‌بیوتیک‌های قوی‌تر از بین رفتن طیف زیادی از میکروب‌های بدن است. درواقع یکسری میکروب‌هایی به نام «فلور نرمال» در بدن وجود دارند که نیازی به از بین بردن آنها نیست، چراکه نبود آنها سبب رشد قارچ‌ها در بدن شده و مشکلات دیگری را به وجود می‌آورد.
به گفته این پزشک، عوارض مصرف نادرست و بی‌رویه آموکسی‌سیلین که جزو 4 داروی پرمصرف کشور محسوب می‌شود، متفاوت است و از عوارض کم‌خطرتری مانند اسهال و استفراغ گرفته تا عوارض خطرناک‌تری مانند کلویت غشای کاذب، راش کهیری، افزایش حساسیت‌ها و آنمی را در بر می‌گیرد.
تشکیل کمیته‌های تجویز دارو
در ایران دارو زیاد مصرف نمی‌شود، بلکه بد مصرف می‌شود. به طوری که گروهی از داروها مانند کورتون‌ها، مسکن‌ها و آنتی‌بیوتیک‌ها به صورت زیاد مصرف می‌شوند و گروه دیگری از داروها مانند داروهای دیابت، داروهای قلب و عروق، فشار خون، چربی خون، اعصاب و روان و این قبیل بیماری‌ها با وجود تجویز پزشک مصرف نمی‌شوند و در این زمینه با مشکل جدی روبه‌رو خواهیم بود؛ چرا که این بیماران با مصرف نکردن داروهایشان سبب می‌شوند بیماری آنها به مراحل حاد و خطرناک برسد و هزینه‌های زیادی را به بیمار و نظام سلامت تحمیل کند.
دکتر محمدرضا شانه‌ساز، مدیرکل نظارت بر دارو و مواد مخدر سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت با تایید این موضوع به ایسنا می‌گوید: در درجه اول مردم باید بدانند که داروهای تجویزی پزشک را باید درست مصرف کرده و نباید آنها را قطع کنند. همچنین لازم است از مصرف خودسرانه مسکن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها و کورتون‌ها خودداری کنند.
او با اشاره به نگرانی‌های ایران در مورد مقاومت به داروهای ضد میکروبی از چند سال گذشته، ادامه می‌دهد: بر این اساس کمیته‌های تجویز و مصرف منطقی دارو در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور فعال شد.
به مصرف خودسرانه «نه» بگوییم
پزشکان در سال‌های اخیر نسبت به مصرف خودسرانه دارو هشدارهای زیادی داده‌اند. بر همین اساس بهتر است بدانید که مصرف خودسرانه داروها برای بدن چه عوارضی دارد.
دکتر انتشاری در این خصوص می‌گوید: وقتی پزشکی دوز دارویی را برای بیمار تعیین می‌کند، این موضوع براساس نیاز بدن و بیماری تعریف می‌شود و مسلما قابل تغییر از سوی بیمار نیست. به گفته وی، وقتی بیماری دارویی را کمتر از میزان مصرف می‌کند درواقع نه‌تنها بهبودی حاصل نمی‌شود، بلکه ممکن است بیماری مزمن شود. از طرفی وقتی دارویی بیشتر از حد تجویز شده مصرف شود، می‌تواند مسمومیت دارویی ایجاد کند که عوارض خطرناکی برای کبد و کلیه خواهد داشت.
این پزشک ادامه می‌دهد: از عوارض دیگر مصرف خودسرانه دارو ایجاد تداخلات دارویی است که می‌تواند مشکلات بدتر و جدیدتری را برای بیمار ایجاد کند.
او معتقد است که باید با کار رسانه‌ای و آموزشی، مردم را نسبت به مصرف درست همه داروها و خصوصا آنتی‌بیوتیک‌ها آگاه کرد. مسلما اگر مردم از عوارض آن آگاه باشند، نسبت به مصرف دارو دقت بیشتری خواهند داشت.
