خطرهای بزرگ در کمین مغزهای کوچک
در واقع سرطان مختص سالمندان نیست و ممکن است از همان ابتدای کودکی انسان را گرفتار کند. در این میان سرطان‌های مغز شایع‌ترین تومور جامد و دومین سرطان شایع را پس از لوسمی در کودکان شامل می‌شوند. بیشتر این سرطان‌ها تومورهای اولیه‌ای هستند که ازهمان ابتدا در مغز ایجاد می‌شوند و نتیجه مهاجرت سلول‌های سرطانی از نقاط دیگر بدن به مغز نیستند. هر یک از انواع تومورهای مغزی اگر بزرگ شود و به بافت‌های حیاتی مغز که کنترل تنفس و گردش خون را به عهده دارند فشار وارد کند، می‌تواند حیات کودک را به مخاطره بیندازد.
وقتی تومور به شما هشدار می‌دهد
بیشتر تومورهای مغزی از اختلالات ژنتیکی ناشی می‌شوند که روند تقسیم سلولی را مختل می‌کنند و بدین ترتیب رشد سلول‌ها از کنترل خارج میشود. در این میان بیماران مبتلا به برخی بیماری‌های ژنتیکی (مانند نوروفیبروماتوز، رتینوبلاستوم و...) در خطر بیشتری برای ابتلا به سرطان‌های سیستم عصبی مرکزی قرار دارند. برخی از مواد شیمیایی ساختار ژن‌هایی را که از بدن در مقابل بیماری‌ها و سرطان‌ها محافظت می‌کنند تحت تاثیر قرار می‌دهند. کارگران کارخانجات تصفیه نفت و لاستیک‌سازی‌بیشتر با‌خطر ابتلا به برخی تومورها مواجهند؛ هرچند ماده شیمیایی موثر در بروز این بیماری هنوز شناخته نشده است. کودکانی که در گذشته پرتودرمانی مغزی شده‌اند نیز در خطر بیشتری برای ابتلا به تومورها مغزی جدید قرار می‌گیرند.
تومورهای مغزی نشانه‌های مختلفی دارند و هر کودک بیمار و مبتلا به تومور علائم متفاوتی را تجربه میکند. این علائم براساس اندازه و محل تومور متفاوت هستند. بیشتر این نشانه‌ها از افزایش فشار درون مغز ناشی می‌شوند؛ چراکه جمجمه فضای اضافی برای چیزی غیر از بافت مغز و مایعات مغزی ندارد و با ظاهر شدن تومور، جا برای مغز کم میشود و آن را تحت فشار قرار می‌دهد.
افزایش فشار مغزی می‌تواند به صورت سردرد، استفراغ، تهوع، تغییر شخصیت، تحریک‌پذیری، خواب‌آلودگی، افسردگی، کاهش عملکرد قلبی و تنفسی و در نهایت کما شود.
همان طور که اشاره شد، علائم بیماری بسته به محل تومور نیز متفاوت است. به عنوان مثال اگر تومور در قسمت جلوی مغز قرار گرفته باشد، کودک دچار تشنج، تغییرات بینایی، اختلال کلامی، بی‌حسی یا ضعف در یک طرف بدن، افزایش فشار مغزی، خواب‌آلودگی یا گیجی یا تغییرات شخصیتی میشود، اما در صورتی که تومور در قسمت میانی مغز قرار داشته باشد، تشنج، اختلالات هورمونی (مانند دیابت)، دوبینی یا تغییرات بینایی، سردرد، بی‌حسی یک سمت بدن، تغییرات تنفسی و افزایش فشار مغزی در کودک بروز میکند. به همین ترتیب اگر تومور در عقب مغز یعنی در ناحیه مخچه قرار گیرد، کودک را با افزایش فشار مغز، استفراغ، سردرد، ناهماهنگی در حرکت عضلات و اختلالات راه رفتن مواجه می‌سازد. در این میان از آنجا که علایم تومورهای مغزی در کودک با علایم بسیاری از بیماری‌های دیگر یکسان است در صورت مشاهده هر یک از آنها با پزشک مشورت کنید تا اقدامات لازم برای تشخیص درست بیماری زیرنظر او انجام شود.
پزشکان چگونه تومور را تشخیص می‌دهند؟
روش‌های مختلفی برای تشخیص قطعی تومورهای مغزی مورد استفاده قرار می‌گیرند که پزشک بهترین را از میان آنها با توجه به شرایط کودک انتخاب میکند. سی.تی اسکن و ام.آر.آی، تصویری از مغز در اختیار پزشک قرار می‌دهند که مشاهده تومور را برای او امکان‌پذیر می‌سازند. آنژیوگرام که ساختار عروق خونی داخل مغز را نشان می‌دهد، گاهی اوقات برای انتخاب روش جراحی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
معاینه چشم، شنوایی‌سنجی و آزمایش خون از دیگر آزمون‌هایی هستند که برای تشخیص تومور مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اگر برای تشخیص تومور نیاز به نمونه‌برداری باشد، آن‌وقت کودکتان مجبور است چند روزی را در بیمارستان سپری کند، چرا که نمونه‌برداری توسط جراحی با بی‌هوشی انجام میشود. در طی این روش، یک سوراخ کوچک روی جمجمه ایجاد میشود و یک سوزن باریک از طریق آن وارد بافت تومور شده و قسمتی از آن را برای آزمایش بافت‌شناسی استخراج میکند.
بیشتر تومورهای مغزی از اختلالات ژنتیکی ناشی می‌شوند که روند تقسیم سلولی را مختل می‌کنند
و به این ترتیب رشد سلول‌ها از کنترل
خارج میشود
پس از انجام آزمایش‌های لازم، نوع تومور مغزی مشخص میشود که برخی از تومورهای مغزی عبارتند از: گلیومف، آستروستیوم، اپاندیوم و... .
درمان تومورهای مغزی بسیار متنوع است. نوع و اندازه تومور، چگونگی درمان را تعیین میکند. گاهی اوقات از جراحی، پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی به صورت جداگانه یا در کنار هم استفاده میشود. در بیشتر موارد جراح اعصاب سعی میکند تا آنجا که می‌تواند بافت سرطانی را از درون مغز خارج سازد. گاهی اوقات لوله باریکی برای تخلیه مایع اضافی از مغز به داخل صفاق شکمی در محل قرار داده میشود. این کار از افزایش فشار داخل مغز پیشگیری میکند. به این روش در اصطلاح شانت‌گذاری گفته میشود.
در این میان اگر جراح موفق نشود همه بافت سرطانی را با جراحی خارج کند، از پرتودرمانی پس از جراحی استفاده میشود. پرتودرمانی از اشعه‌های پرانرژی برای نابودی سلول‌های سرطانی کمک می‌گیرد. همچنین اگر جراحی امکان‌پذیر نباشد، از پرتودرمانی به عنوان تنها راه درمان استفاده میشود. به همین ترتیب شیمی‌درمانی از داروهای شیمیایی برای نابودی سلول‌های سرطانی استفاده میکند.
از استروئیدها (کورتون) نیز در درمان تومورهای مغزی استفاده میشود، اما باید بدانید این داروها خاصیت درمانی ندارند بلکه برای کاهش علایم و تورم استفاده می‌شوند. همچنین داروهای ضدتشنج مانند کاربامازپین نیز زیرنظر پزشک تجویز می‌شوند.ممکن است درمان تومورهای مغزی با عوارضی همراه باشد که پزشک قبل از شروع درمان آنها را با شما در میان می‌گذارد.
ریزش مو، خستگی، تهوع، حساس شدن به عفونت، کم‌خونی و مشکلات شنوایی و کلیوی از جمله عوارضی هستند که ممکن است پس از درمان در کودک دیده شوند. همچنین این احتمال وجود دارد که تکامل هوش کودک در درازمدت با مشکلاتی مواجه شود. این مساله وقتی اهمیت بیشتری پیدا میکند که کودک سن کمتری دارد و رشد مغز او هنوز کامل نشده است. پس از اتمام درمان باید کودک به طور منظم توسط پزشک معاینه شود تا از عدم عود مجدد و درمان عوارض احتمالی اطمینان حاصل شود.
شما به عنوان والدین کودک ممکن است در مواجهه با سرطان مغزی کودک خود دچار ترس، نگرانی، احساس گناه، عصبانیت و سردرگمی شوید. این واکنش‌ها در ابتدا طبیعی و قسمتی از احساسات هیجانی است که همه والدین در شرایط دشوار با آن روبه‌رو می‌شوند. در این گونه موارد بهترین راه این است که با پزشک در مورد بیماری کودک مشورت کنید و در مورد بیماری و روش‌های کمک به کودک مطالعه کنید تا بتوانید کودک را از این شرایط دشوار رها سازید.
