کولیت عصبی؛ بیماری افراد حساس
دکتر ستار جعفری، فوق تخصص بیماری‌های گوارش و کبد خاطر نشان می‌کند: «سندرم روده تحریک‌پذیر یکی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی است. این بیماری خطرناک نبوده و زندگی فرد را تهدید نمی‌کند، اما ناراحتی‌ها و مشکلاتی برای او ایجاد خواهد کرد که آزاردهنده است. این بیماری همراه با درد و ناراحتی شکمی بوده و با تغییرات اجابت مزاج به صورت اسهال یا یبوست و گاهی هر دو حالت همراه است. البته در شرایطی نیز بیماری با حالت نفخ نمایان می‌شود.»
وی با اشاره به این‌که حدود 15 درصد افراد در ایران دچار این مشکل هستند، می‌افزاید: «این بیماری میان خانم‌ها شایع‌تر بوده و اغلب در سنین کمتر از 45 سال بروز می‌کند. علت بیماری هنوز به طور قطعی مشخص نشده است، ولی تصور می‌شود که در این بیماری توازن اعصابی که احساس روده را به مغز منتقل می‌کنند، به هم می‌خورد.»
به گفته دکتر جعفری استرس‌های روحی، مصرف برخی غذاها و تحریکات مکانیکی در روده‌ها نیز باعث می‌شوند که بیماری بیشتر نمایان شود.
این پزشک متخصص یادآور می‌شود: «افرادی که به این بیماری مبتلا می‌شوند، انسان‌هایی حساس هستند. ولی نمی‌توان گفت همه کسانی که حساس هستند به این بیماری مبتلا خواهند شد. این افراد معمولاً درگیر بیماری‌های دیگری مانند سردردهای میگرنی، سوزش سردل، سندرم خستگی مزمن، مشکلات اضطرابی، وسواس و اختلالات خواب نیز بوده و از این شرایط رنج می‌برند.»
علائم و نشانه‌ها
دکتر جعفری درباره نشانه‌ها و علائم بیماری توضیح می‌دهد: «گروهی از بیماران پس از دفع مدفوع احساس می‌کنند روده‌شان کامل تخلیه نمی‌شود. عده‌ای نیز احساس نفخ دائمی داشته و از برآمدگی شکم شکایت دارند. سر و صدای زیاد شکم و اسهال یا یبوست نیز از دیگر علائم این بیماری است . در کنار تمام این نشانه‌ها، تقریباً همه مبتلایان، درد و ناراحتی شکمی را نیز خواهند داشت. البته آن‌گونه که بیماران می‌گویند، درد شکمی پس از دفع مدفوع آرام می‌شود.»
به گفته وی این بیماری کیفیت زندگی بیمار را تحت تاثیر قرار می‌دهد ولی منجر به بروز سرطان، زخم و التهاب در روده فرد نخواهد شد.
تشخیص بیماری
این بیماری در واقع اختلال کارکردی روده‌هاست. به همین دلیل نیز مورد خاصی در معاینات و بررسی‌ها یافت نشده و پزشک تنها می‌تواند با رد سایر بیماری‌ها آن را تشخیص دهد. دکتر جعفری با تاکید بر این‌که هر درد شکمی را نمی‌توان کولیت عصبی دانست، خاطر نشان می‌کند: «این بیماری معمولاً به‌ندرت در سنین بالای 50 سال بروز می‌کند و به همین دلیل در آن سنین کمتر به این بیماری شک می‌کنند. همچنین زمانی که وزن فرد به دلیل بیماری کاهش پیدا کند یا درد شکم او را از خواب شبانه بیدار کند، احتمال وجود این بیماری تقریباً از بین می‌رود و باید به سایر بیماری‌ها فکر کرد. علاوه بر این موارد کم خونی بیمار، دفع خون همراه مدفوع، تب و وجود سابقه خانوادگی سرطان‌های روده بزرگ یا بیماری‌های التهابی روده نیز از دیگر مواردی هستند که وجود این بیماری را برای پزشک رد می‌کنند.»
درمان
این بیماری مزمن بوده و با یک بار مراجعه و مصرف دارو، درمان نشده و مدت‌ها همراه بیمار خواهد بود. اما پزشک باید به بیمار اطمینان دهد که کولیت عصبی خطرناک نبوده و تنها می‌تواند وی را ناراحت سازد.دکتر جعفری در رابطه با درمان بیماری توضیح می‌دهد: «بیمار باید روش زندگی خود را از نظر عادات غذایی و کاهش محرک‌های استرس تغییر دهد. توصیه می‌شود این بیماران مصرف مواد غذایی حاوی کافئین مانند قهوه، حاوی نیترات و نیتریت مانند ترشی‌ها و ماهی‌های دودی، حبوبات مانند عدس، نخود و لوبیا، بادام زمینی، انبه و آناناس و همچنین ادویه‌‌های تند را تا حد امکان کاهش دهند.»
وی می‌افزاید: «این بیماران باید توجه داشته باشند پرخوری نکرده و از غذاهای چرب پرهیز کنند. همچنین نباید در شرایط استرس‌زا و با سرعت غذا بخورند. پس بهتر است مدت زمان کافی برای غذا خوردن اختصاص داده و با آرامش غذای خود را به پایان برسانند. همچنین وعده‌های غذایی باید مرتب و به موقع مصرف شوند. مصرف آب به صورت مداوم و کاهش مصرف چای و قهوه نیز موثر است.»
برخی از این بیماران با نوشیدن شیر دچار علائم بیماری می‌شوند، دکتر جعفری در این‌باره می‌گوید: «آنزیم لاکتاز که در جذب و هضم شیر موثر است، در برخی از مبتلایان وجود نداشته و در نتیجه پس از نوشیدن شیر با مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند. به همین دلیل به این افراد توصیه می‌شود کمتر از شیر استفاده کنند.»
به گفته وی چنانچه بیماری به صورت اسهال بروز کند، باید از مصرف غذاهای ملین، میوه هایی نظیر گلابی، آلو و روغن زیتون نیز خودداری شود. همچنین اگر فرد دچار نفخ است باید از مواد غذایی حاوی فیبر مانند نان‌های فیبردار و همچنین غلات و سیب‌زمینی کمتر استفاده کند.
این پزشک متخصص با تاکید بر کاهش فشارهای عصبی یادآور می‌شود: «فرد باید بتواند بر استرس‌ها و نگرانی‌هایش غلبه کند. البته چنانچه موفق به این کار نشد، با کمک روانپزشک می‌توان شرایط را بهبود بخشید.»
وی ادامه می‌دهد: «پزشک می‌تواند برای بهبود شرایط بیمار داروهای خاصی را نیز تجویز کند، اما در کل چون این بیماری مزمن است، اگر بیمار مصرف دارو را شروع کند، مصرف آن مدت‌ها و حتی تا آخر عمر ادامه خواهد یافت، بنابراین بهتر است تا حد امکان به کمک روش‌های غیردارویی، پرهیز غذایی و ایجاد شرایط مناسب روحی، بیماری کنترل شود.»
