عفونت مکرر؛ نشانه نقص در سیستم ایمنی بدن
دکتر لیدا عطارد، فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی با تاکید بر اهمیت آگاهی پیدا کردن عموم مردم درباره بیماری‌های نقص ایمنی هشدار می‌دهد: «با توجه به این‌که این بیماری‌ها ناشناخته باقی مانده‌اند، گاه پزشکان به موقع این بیماران را ارجاع نمی‌دهند یا متاسفانه خود بیماران کمتر متوجه شرایط بوده و به همین دلیل خیلی دیر و زمانی که تغییراتی غیرقابل برگشت ایجاد شده، به پزشک متخصص مراجعه می‌کنند.»
نقص ایمنی چیست؟
دکتر عطارد در این باره توضیح می‌دهد: «در گذشته و قبل از کشف آنتی‌بیوتیک‌ها، میکروب‌ها خود عامل مهمی در مرگ و میر افراد جامعه بودند؛ به همین دلیل تعداد زیادی از بیماران در اثر عفونت‌های وخیم مانند مننژیت، عفونت‌های خون، استخوان، ریه و... جان خود را از دست می‌دادند. اما پس از کشف آنتی‌بیوتیک‌های موثری که قادر بودند بیماری‌های جدی و عفونت‌های شدید را کنترل کنند، متاسفانه باز هم بیمارانی وجود داشتند که به رغم درمان‌های آنتی‌بیوتیک بهبود نمی‌یافتند.»
وی می‌افزاید: در گذشته این گروه از بیماران به درمان‌های آنتی‌بیوتیک پاسخ نداده، عفونت‌هایشان کنترل نمی‌شد،مرگ و میر زیادی میانشان وجود داشت، دچار عوارض شده و یا به میکروب‌هایی مبتلا می‌شدند که در جمعیت افراد عادی ابتلا به آنها وجود نداشت. بنابراین مشخص شد که شاید اشکالی در سیستم دفاعی بدن این افراد وجود دارد که به رغم درمان آنتی‌بیوتیکی قادر به از بین بردن عفونت‌ها نیستند.
با چنین شرایطی اصطلاح نقص ایمنی متداول شده و کم‌کم بیماری‌ها کشف شدند.
این فوق تخصص آلرژی و ایمونولوژی با ذکر این نکته که امروز بیش از حدود 120 نوع بیماری نقص ایمنی شناخته شده و این تعداد در حال افزایش است، خاطرنشان می‌کند: «در گذشته این بیماری‌ها تنها به حوزه طب اطفال مربوط بود و متاسفانه بیماران قبل از رسیدن به سن بلوغ جان خود را از دست می‌دادند، اما در حال حاضر با شناخت مناسب و درمان‌های موثر، بیماران به سنین بالاتر رسیده، ازدواج می‌کنند و بچه‌دار می‌شوند. همچنین در شرایطی که زمینه ژنتیکی خاصی وجود نداشته و ازدواج‌های فامیلی نیز اتفاق نیفتد، در اکثر افراد بیماری تکرار نشده و در نتیجه فرزندانی سالم خواهند داشت.»
علائم بالینی بیماران
دکتر عطارد با اشاره به اهمیت آگاهی پیدا کردن افراد جامعه از ایمنی بدن و مراجعه به موقع به پزشک متخصص، به علائم بالینی بیماران اشاره کرده و توضیح می‌دهد: «گاهی این بیماری‌ها با آلرژی شروع می‌شوند. مثلا ممکن است بچه اگزمایی شدید و وسیع داشته باشد که تمام بدنش را درگیر کرده و دیگر تظاهرات آلرژی هم همراهش وجود دارد. بنابراین اگزمایی رایج و متداول که با شیوه‌های معمول درمان می‌شوند، نبوده و بسیار شدید هستند. همچنین با افزایش سن، دائم عفونت می‌کنند. مثلا دائم گوش دردهای چرکی دارند، سینوزیت‌های مقاومی دارند که کنترلشان دشوار است و دچار عفونت‌های ریه می‌شوند.»
وی ادامه می‌دهد: «ممکن است بیماران دچار اسهال شوند که کنترل آن دشوار بوده و حتی ممکن است روزها ادامه پیدا کند. علاوه بر این موارد، در این بیماران عفونت‌های استخوانی و خونی نیز دیده می‌شود.»در چنین شرایطی که بیمار از سنین پایین دچار عفونت‌های مختلف می‌شود، ممکن است چنین تصور شود که شرایط طبیعی است. اما پس از تکرار بیش از حد این شرایط باید به وجود بیماری نقص ایمنی شک کرد.
علاوه بر عفونت‌های متداولی که تکرار شده و عوارض ناخوشایندی نیز برجای می‌گذارند، در این بیماران میکروب‌های غیرمعمول نیز سبب بروز عفونت می‌شوند. دکتر عطارد در این رابطه توضیح می‌دهد: «در کشور ما عفونت قارچی، عفونتی شایع و متداول نبوده و بومی منطقه نیست. در حالی که این بیماران به عفونت‌های قارچی نیز مبتلا می‌شوند؛ مثلا ممکن است در سنین بالاتر از یک سالگی دچار برفک دهانی شده و برفک‌ها نیز کنترل نشوند یا دچار عفونت‌های قارچی ریه شوند.»
وی به عوارض واکسن‌ها در این بیماران اشاره کرده و یادآور می‌شود: «این بیماران با تزریق واکسن‌های زنده به بیماری‌های ناشی از آن مبتلا می‌شوند. مثلا وقتی در واکسیناسیون همگانی سل، تزریق برای این بیماران صورت می‌گیرد، متاسفانه به بیماری ناشی از واکسن سل مبتلا می‌شوند.»
به گفته دکتر عطارد بیماری‌هایی مانند تیروئیدیت است و انواع کم‌خونی‌ها نیز در این افراد مشاهده می‌شود. بیماری‌های دستگاه گوارش مانند انواع هپاتیت‌های مزمن، عفونت‌های مقاوم دستگاه گوارش و بزرگی کبد و طحال نیز از دیگر مشکلات بیماران است.
وی ادامه می‌دهد: «علاوه بر این موارد متاسفانه بدخیمی‌ها و سرطان‌ها نیز در این خانواده‌ها بیشتر از افراد عادی است و ممکن است به سرطان‌های بافت خون‌ساز بدن مانند لنفوم و لوسمی دچار شوند.»
دکتر عطارد با تاکید بر لزوم مراجعه برای درمان به موقع می‌گوید: «اگر در خانواده‌ای عفونت‌ها، بیماری‌های خود ایمن و سرطان‌ها تکرار می‌شوند یا سابقه فوت در سنین پایین به علت عفونت‌ها یا به علل نامعلوم وجود دارد، حتما باید بررسی‌های لازم انجام شده و در جستجوی بیماری‌های نقص ایمنی باشیم.»
درمان
البته به خاطر بسپارید که آگاهی از وجود این بیماری‌ها و مراجعه زودرس در کنترل و درمان آنها بسیار موثر بوده و به بیماران کمک زیادی می‌کند.
این پزشک فوق‌تخصص با اشاره به این موضوع می‌گوید: «یکی از درمان‌ها، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌هاست که گاهی مجبور خواهیم شد تا پایان عمر به بیمار آنتی‌بیوتیک بدهیم. استفاده از ترکیبات گاماگلوبولین نیز از دیگر شیوه‌های درمان است و بالاخره دسته‌ای از بیماران نیز با پیوند مغز استخوان بهبود پیدا می‌کنند.»
وی در نهایت به تمام این افراد توصیه می‌کند حتما به پزشک مراجعه کرده و با آگاهی بیشتر نسبت به کنترل بیماری اقدام کنند.
