سیگار آتشی بر سلامتی
سیگار از معدود عواملی است که هرگونه تماس با دود آن هرچند کوتاه، می‌تواند اثرات جبران‌ناپذیری روی بدن داشته باشد.
افرادی که با یک فرد سیگاری زندگی می‌کنند و به طور ناخواسته در معرض دود سیگار قرار می‌گیرند، اجبارا با استنشاق دود سیگار، گویی خود نیز سیگار می‌کشند و حتی عوارض بدنی کاملا مشابه افراد سیگاری دارند. هرچه تماس آنها با دود سیگار بیشتر و طولانی‌تر باشد، دچار عوارض خطرناک‌تر با شدت بیشتری می‌شوند. افرادی که در معرض دود سیگار قرار دارند، به دلیل استنشاق مکرر دود سیگار مجبور به بستری شدن در بیمارستان می‌شوند و بسیاری از آنها فقط به دلیل استنشاق تحمیلی دود سیگار جان خود را از دست می‌دهند.
درصد زیادی از تخت‌های بیمارستان در تمامی بخش‌ها از بخش ریه گرفته تا گوارش و کلیه به علت استعمال سیگار اشغال شده است. دردناک‌تر از همه این که، درصد بالایی از این افراد خود سیگاری نیستند و اغلب همسر یا فرزند یک فرد سیگاری هستند و به این دلیل که با دود سیگار تماس زیادی داشته‌اند، دچار سرطان بسیار کشنده ریه، سرطان مثانه و مشکلات دیگر شده‌اند که در بسیاری از موارد به مرگ آنها منجر می‌شود.
اثرات سیگار بر بدن
عوارض دود سیگار بر بدن از همان دوران جنینی آغاز می‌شود. سیگار یک عامل تراتوژن اثبات شده است. تراتوژن عاملی است که بر تکامل جنین و حتی ساختار بدنی جنین اثرات جبران‌ناپذیری دارد. اگر مادر یا حتی اطرافیان وی سیگاری باشند، استنشاق دود سیگار بر بدن بخصوص مغز در حال شکل‌گیری جنین اثرات سوء بسیاری دارد.
شاید در مواردی که مادر شرایط بدنی ایده‌آلی داشته باشد، تظاهرات مشکلات ناشی از استنشاق دود سیگار در دوران بارداری، روی جنین واضح نباشد، اما مسلما جنین یک مادر سیگاری یا مادری که در معرض دود سیگار همسر یا اطرافیان قرار دارد با مادری که چنین تماسی ندارد بسیار متفاوت است. کودکانی که در معرض دود سیگار قرار داشته‌اند بخصوص از نظر تکامل مغزی و پایداری روحی- روانی، از هم سن و سالان خود عقب‌ترند. این کودکان با احتمال بیشتری به مشکلاتی از قبیل عدم تمرکز و بیش فعالی دچار می‌شوند و در دوران بزرگسالی با تمایل بیشتری نسبت به دیگران، به سمت سیگار و دخانیات مشابه می‌روند. حتی فرد سیگاری تا ساعت‌ها پس از استعمال سیگار، مواد سمی و دود سیگار را از دستگاه تنفسی خود دفع می‌کند و در این مواقع که فرد سیگار نمی‌کشد هم خطرات خود را دارد و نباید به این افراد نزدیک شد.
استنشاق کوتاه‌مدت دود سیگار مثلا در یک مهمانی نیز می‌تواند عوارض بسیار خطرناکی در بر داشته باشد. این مشکل در کسانی که به دود سیگار حساس هستند مثل آسمی‌ها یا کسانی که عروق آنها در مواجهه با مواد سمی سیگار بشدت منقبض می‌شود واضح‌تر است.
عوارض اجتناب‌ناپذیر دود سیگار
دود سیگار و قلیان یک منبع کاملا غنی از سموم بسیار خطرناک هستند. در گذشته تصور می‌شد قلیان به این دلیل که گازهای آن تا حدی در آب حل می‌شود خطر کمتری دارد ولی مطالعات نشان داده خطرات یک بار کشیدن قلیان با کشیدن یک بسته کامل سیگار برابری می‌کند و نه‌تنها خطرات قلیان کمتر نیست بلکه می‌تواند به مراتب از سیگار خطرناک‌تر باشد. دود ناشی از دخانیات و سیگار بدون شک می‌توانند باعث سرطان‌های مختلف شوند. سرطان ریه یکی از کشنده‌ترین سرطان‌های موجود بوده و اولین مقام را در بین سرطان‌های دیگر دارد. کشیدن سیگار قطعا سرطان‌زاست و اگر سیگاری‌ها از عوارض دیگر فوت نکنند، در طول عمر خود حتما به سرطان مبتلا می‌شوند. ولی گاهی زودتر از این که سرطان آنها کشف شود یا دچار سرطان شوند از عوارض دیگر ریوی و قلبی- عروقی، زندگی خود را از دست می‌دهند.
در کشور‌های پیشرفته بیشتر تخت‌های بخش اورولوژی و کلیه را بیمارانی اشغال کرده‌اند که دچار هیپرتروفی پروستات هستند ولی در کشور ما متأسفانه تومور مثانه به دلیل شیوع سیگار، بسیار شایع بوده و درصد زیادی از بیماران این بخش‌ها به علت تومور مثانه ناشی از دود سیگار بستری شده‌اند. سرطان مثانه از آن دسته سرطان‌هایی است که بسیار فرد را آزار می‌دهد و در صورت ابتلا به آن، تنها راه درمان برداشتن مثانه است و به تبع آن، جایگزینی برای مثانه در بدن وجود ندارد مگر این که از قسمتی از روده به این منظور استفاده کنند که عوارض بسیاری دارد ولی اغلب این افراد باید تا آخر عمر کیسه‌ای را در زیر لباس خود و در سطح بدن داشته باشند که ادرار از طریق آن خارج شود و بوی بد و مشکلات دیگر آن فرد را بسیار آزار می‌دهد. اگر این فرد فقط با دود سیگار تماس نمی‌داشت هیچ گاه مجبور به تحمل این عوارض نبود.
سرطان دهان و دستگاه گوارش از دیگر سرطان‌های ناشی از دود سیگار است که به نوبه خود از طول عمر بسیاری از افراد در معرض دود سیگار، می‌کاهد.
عوارض دیگر سیگار، عبارتند از: بیماری‌های قلبی ـ عروقی، کاهش بینایی، بیماری‌های مختلف تنفسی، آلرژی‌های مختلف، مشکلات گوشی و عفونت گوش میانی، گرفتگی صدا بخصوص در کودکانی که والدین سیگاری دارند، خلاصه هیچ یک از سیستم‌های بدن از عوارض دود سیگار در امان نیستند.
در بیماری برگر (beurger) شریان‌ها و عروق خونی کوچک (مویرگ‌ها) به علت تصلب شرایین مسدود می‌شوند. سیگار علت اصلی این بیماری در افرادی است که با دود سیگار و نیکوتین آن تماس دارند. در این بیماری عضلات تحلیل رفته و زخم‌های دردناکی روی انگشتان ایجاد می‌شود و فرد با معضلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند. این بیماری بندرت در افراد غیرسیگاری مشاهده می‌شود.
سیگار یک علت اصلی بروز سکته در تمام افرادی است که به نوعی با سیگار و دود آن تماس پیدا می‌کنند. سیگار باعث افزایش چین و چروک‌های پوستی، ناباروری، افزایش مشکلات کبدی، سقط، مرده‌زایی و عوارض بسیار دیگر می‌شود. سیگار باعث افزایش تولید رادیکال‌های آزاد در بدن شده و این رادیکال‌ها به سلول‌های بدن آسیب زیادی می‌رسانند.
آیا فیلتر‌ها می‌توانند از عوارض سیگار جلوگیری کنند؟
زمانی این عقیده بین مردم رایج شده بود که فیلتر می‌تواند از عوارض سیگار جلوگیری کند و متعاقب تبلیغاتی که در این زمینه صورت گرفت بسیاری از افراد که به دلیل عوارض سیگار از آن اجتناب می‌کردند، با خیال راحت به کشیدن سیگار مبادرت ورزند. متاسفانه به دلیل افزایش تعداد سیگاری‌ها، عوارض و سرطان‌های ناشی از سیگار ناگهان افزایش یافت و مدتی گذشت تا کارشناسان به این نتیجه رسیدند که فیلتر تاثیری بر عوارض سیگار ندارد. بخصوص این که سیگاری‌ها در معرض دودی هستند که در هوا منتشر می‌شود.
تفاوت سیگارهای خنک‌کننده
اکثر شرکت‌های تولیدکننده دخانیات، برای جذب مشتری بیشتر همواره به دنبال ابداع محصولات نو و جذاب‌تر بوده‌اند. یکی از ابداعات این شرکت‌ها بخصوص شرکت‌های آمریکایی، استفاده از سیگارهای منتول‌دار است. منتول ماده‌ای است که در اکثر پمادهای ضددرد و خارش، به عنوان دارویی برای کاهش درد، رفع التهاب و بی‌حسی یا خنک کردن محل مورد نظر یا آسیب‌دیده استفاده می‌شود.
در اغلب سیگارهای منتول‌دار از اسانس نعناع در توتون سیگار و کاغذ و فیلتر سیگار استفاده می‌شود. این سیگارها در هنگام استعمال به دلیل تاثیر خنک‌کنندگی خود، احساس مطبوع‌تری به مصرف‌کننده می‌دهند و در واقع باعث اعتیاد بیشتر وی می‌شوند. استفاده از اسانس نعناع در سیگار، از علائم التهابی و بوی نامطبوع سیگار کاسته و باعث تمایل بیشتر مصرف‌کننده به این گونه سیگارها می‌شود. سیگارهای خنک‌کننده در حقیقت نه‌تنها منفعتی در بر ندارند، بلکه صرفا با کاهش علائم باعث افزایش عوارض در فرد می‌شود و فرد بدون این که متوجه باشد دچار عوارض بیشتر شده و اعتیادش نیز به سیگار افزایش می‌یابد. مواردی از ایست تنفسی کودکان، در مواقعی که این سیگارها در کنار آنها مصرف می‌شود، گزارش شده است.
گام به‌گام تا ترک سیگار
نیکوتین یکی از اعتیادآورترین مواد موجود در دخانیات است و عاملی است که بیش از همه، باعث ترغیب فرد به کشیدن سیگار می‌شود. ترک سیگار از همان لحظات و دقایق ابتدایی، تاثیرات مثبت خود را نشان می‌دهد. در همان چند دقیقه اول پس از ترک سیگار ، میزان ضربان قلب و فشار خون شروع به کاهش می‌کند، چند ساعت پس از ترک سیگار تناسب گازهای خونی شروع به بهتر شدن کرده و از میزان دی‌اکسیدکربن خون کاسته می‌شود. حدود یک روز پس از ترک سیگار بدن به طور تقریبی میزان اضافی دی‌اکسیدکربن را از خون پاک کرده و میزان اکسیژن بیشتری در خون یافت می‌شود.
حدود 2 هفته پس از ترک سیگار، عملکرد سیستم قلبی ـ عروقی بهتر شده و قلب می‌تواند گردش خون مناسب‌تری را در بدن به جریان بیندازد. یک ماه پس از ترک سیگار، پوست پوشش شاداب‌تری را ایجاد کرده و چهره فرد به مرور زمان روشن می‌شود. چند ماه پس از ترک سیگار عوارض ریوی کمتر شده و عملکرد دستگاه تنفسی و ریه‌ها نیز بهبود می‌یابد. یک سال پس از ترک، خطرات سکته قلبی به طور قابل توجهی کاهش می‌یابد. در حال حاضر داروها و روش‌های بسیاری برای ترک سیگار ارائه شده است. مهم‌ترین نکته در ترک اعتیاد به سیگار، حمایت روحی و روانی است. خانواده به طرز موثری می‌تواند در ترک اعتیاد به سیگار نقش داشته باشد.
در کل برای پیشگیری از اعتیاد، یک مساله مهم، دوری از افراد سیگاری است. معاشرت با سیگاری‌ها تا حد زیادی می‌تواند، ذهن افراد را به سمت سیگار متمایل سازد. سیگاری‌ها به دلایل روحی و وابستگی‌های خود، برای فرار از حقایق تلخ سیگار، برای خود استدلال‌هایی دارند، با این وجود استعمال سیگار حتی یک مزیت هم برای بدن هیچ کس ندارد. نیکوتین که باعث سرخوشی لحظه‌ای می‌شود به مرور زمان بدن را از درون تخریب می‌کند. ازجمله امکاناتی که امروزه برای ترک سیگار در دسترس افراد قرار دارد، تلفن گویای ترک سیگار است، داروهای متنوع و بسیار موثری نیز در این زمینه وجود دارند. مزایای بسیاری در ترک سیگار وجود دارد، حتی پس از مدتی، از میزان خطرات بسیاری که سیگاری‌ها را تهدید می‌کند به طور قابل توجهی کاسته می‌شود و در بسیاری موارد این افراد می‌توانند مثل افراد سالم، به زندگی خود ادامه دهند. با وجود تمام این مزیت‌ها سیگار کشیدن خطراتی دارد که از همان پک اول شروع شده و هیچ راه فراری از آنها وجود ندارد و ممکن است مدت‌ها پس از ترک سیگار نیز به سراغ فرد بیاید. پس بهترین اقدام در جلوگیری از عوارض سیگار، شروع نکردن استعمال آن است. حساس‌ترین سن برای شروع سیگار کشیدن حوالی بلوغ است. برای حفظ خود و جوانان از این عوارض مرگبار باید قبل از این سن به آموزش بیشتر آنها بپردازیم و علاوه بر حمایت‌های عاطفی، برای اوقات بیکاری و فراغت آنها و خود برنامه ریخته و در صورت لزوم با مشاور تماس برقرار کنیم.
