دردسرهای مادر شدن در سن بالا

در سال‌های اخیر سن بارداری روبه افزایش است و این افزایش دلایل مختلفی دارد. ممکن است برخی دیر ازدواج کرده باشند و بعضی‌ها برای ادامه تحصیل یا رسیدن به موقعیت اقتصادی مناسب آن را به تاخیر انداخته باشند والبته کم نیستند افرادی که به علت نازایی تا به حال موفق به بارداری نشده‌اند. این در حالی است که یکی از دلایل مهم نازایی به تاخیر انداختن بچه‌دار شدن است.

پیامد این مساله علاوه برافزایش معضلات اجتماعی ناشی ازآن، مشکلاتی را برای خود شخص در پی خواهد داشت. مشکلاتی که شاید زندگی مشترک وی را تحت تاثیر قرار دهد. یکی از این مشکلات می‌تواند عدم باروری برای همیشه یا صرف هزینه‌های سنگین برای رسیدن به نتیجه باشد. تولد فرزند معلول نیز یکی دیگر از معضلات مادر شدن در سن بالاست.

اما جای خوشبختی است که بگوییم با پیشرفت‌های پزشکی که در سال‌های اخیر صورت گرفته بارداری در سنین بالای 35 سال خیلی بی‌خطرتر از گذشته شده ولی با همه اینها پزشکان همچنان از بارداری در این سنین به بارداری پر خطر یاد می‌کنند.

متخصصان زنان معتقدند بهترین سن برای بچه‌دار شدن بین 25 تا 35 سال است چرا که آمار‌ها نشان می‌دهد عوارض حاملگی در این سنین به کمترین میزان خود می‌رسد. در حالی که حاملگی در سنین بالای 35 سال دارای عوارض بسیاری است که می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین مخاطراتی را به همراه داشته باشد.

افزایش ناهنجاری‌های کروموزومی:

با افزایش سن مادر احتمال به دنیا آمدن بچه با نقص مادرزادی بالاتر می‌رود و هر چه سن مادر از 35 سال بالاتر باشد این احتمال افزایش می‌یابد، تا جایی که شانس متولد شدن بچه با نقص مادرزادی در زنان 40 سال به بالا یک نوزاد به ازای 100 نوزاد متولد شده است. در حالی که این آمار در سنین زیر 35 سال به میزان چشمگیری کاهش می‌یابد.

یکی از مهم‌ترین این ناهنجاری‌های مادرزادی سندرم داون است که عموم مردم آن را با نام منگولیسم می‌شناسند.

افزایش دیابت یا قند حاملگی:

یکی از مشکلاتی که شاید برای اولین بار خود را در دوران بارداری نشان دهد دیابت است. این مساله معمولا در حاملگی‌های سنین بالا، افراد چاق و کسانی که سابقه دیابت خانوادگی دارند بیشتر دیده می‌شود. از آنجا که دیابت حاملگی علاوه بر مادر برای جنین نیز می‌تواند خطراتی را به دنبال داشته باشد مراجعه بموقع به پزشک، تحت نظر بودن و توجه به دستورات پزشک و داشتن رژیم غذایی مناسب می‌تواند جلوی بسیاری از عوارض احتمالی آن را بگیرد. اگرچه دیابت حاملگی تحمل این دوران سخت را سخت‌تر می‌کند، اما به هرحال باید جدی گرفته شود.

فشار خون بالا:

افزایش فشار خون ازجمله اختلالات شایع دوران بارداری است و بارداری در سنین بالا یکی از عوامل زمینه‌ساز برای ابتلا به فشار خون بارداری و عوارض آن است. اگر چه افزایش فشار خون در زنان جوان باردار هم وجود دارد ولی علت آن اغلب به دلیل بیماری و اختلال در عملکرد سیستم بدن آنها است. معمولا افزایش فشار خون در حد ۹۰/۱۴۰ میلی‌متر جیوه یا بیشتر حتی اگر یکی از این 2 عدد افزایش یابد. خطرناک خواهد بود. در تعریف فشار خون بارداری باید گفت چنانچه بعد از هفته بیستم بارداری افزایش فشار خون مشاهده شود، به آن افزایش فشار خون بارداری اطلاق می‌شود و اگر افزایش فشار خون همراه با وجود پروتئین در ادرار در نیمه دوم بارداری اتفاق بیفتد به آن پره کلامپسی می‌گویند که یک اختلال پیچیده است. چنانچه مادری قبل از بارداری به فشار خون مبتلا بوده یا قبل از هفته بیستم بارداری به آن مبتلا شده باشد در واقع دچار اختلال فشار خون مزمن شده است.

افزایش فشار خون معمولا با علائمی مانند خستگی زودرس و تنگی نفس همراه است البته علائم در افراد مختلف، متفاوت است. افزایش بیش از حد وزن مادر، سردرد در ناحیه پشت سر، قرمزی ناگهانی پوست، تهوع و استفراغ در اواخر بارداری، تحریک‌پذیری زیاد، عصبانیت و تورم یا ادم (تجمع مایعات)‌ در ناحیه دست و پا از دیگر علائم افزایش فشار خون است.

از مهم‌ترین عوارض فشار خون بالای کنترل نشده در بارداری پارگی عروق مغزی، تشنج و کماست. در چنین شرایطی زن باردار اگر به موقع به بیمارستان مراجعه نکند دچار مشکلات زیاد یا حتی مرگ خواهد شد.

از طرفی فشار خون بالا می‌تواند باعث اختلال خونرسانی به جفت ‌شود و در نتیجه اکسیژن کافی به جنین نرسیده و همین امکان اختلال رشد جنین، زایمان زودرس یا مرگ داخل رحمی جنین را در پی داشته باشد.

از دیگر عواقب فشار خون بالا احتمال زایمان زودرس از طریق سزارین است. از طرف دیگر زایمان زودرس برای جنین نیز مشکل‌آفرین است از مهم‌ترین عوارض جنینی می‌توان به مشکلات ریوی در اثر تکامل ناکافی ریه اشاره کرد.

افزایش احتمال سقط:

با وجود این‌که احتمال سقط در هر حاملگی 15 ـ 10 درصد است، اما این آمار در بارداری‌های سن بالا به مراتب بیشتر می‌شود. علاوه بر عواملی مانند دیابت بارداری و فشار خون حاملگی، قرار گرفتن جفت در پایین رحم یا به اصطلاح جفت سر راهی هم در سقط جنین نقش دارد.

جدا شدن زودرس جفت که در نتیجه مشکلات عروقی یا سابقه جراحی‌های متعدد به وجود می‌آید نیز می‌تواند به ختم حاملگی منجر شود. ناهنجاری‌های کروموزومی مانند سندروم داون که در حاملگی در سنین بالا بیشتر دیده می‌شود معمولا با سقط همراه است.

افزایش احتمال سزارین:

حتما شما هم این روزها از عوارض سزارین به دلیل افزایش آمار آن خیلی شنیده‌اید. آمارها نشان می‌دهد این نوع زایمان در بارداری‌های سن بالا شیوع زیادی دارد.

چرا که با افزایش سن بارداری احتمال این‌که جنین در رحم مادر در وضعیت نامناسبی قرار گیرد بیشتر می‌شود و همین شانس زایمان سزارین را افزایش می‌دهد، از طرفی بافت عضلات لگن و دهانه رحم بخصوص در مادران مسن و بارداری‌های اول سفت‌تر است و همین‌طور تمایل این مادران به زایمان سزارین به دلیل عدم منع قانونی برای سزارین بیشتر است.

همه این عوامل دست به دست هم می‌دهند و زمینه را برای زایمان سزارین در این مادران افزایش می‌دهد.

افزایش سن و ناباروری:

برخی از زنان به دلایل گوناگون بارداری خود را به تاخیر می‌اندازند و همین امر باعث بروز نازایی به دلایل مختلف در آنان می‌شود. اگر سری به مراکز درمان ناباروری بزنید می‌بینید اغلب این بیماران از سن بالایی برخوردارند و یکی از مهم‌ترین دلایل ناباروری در اغلب آنها همین به تاخیر انداختن بارداری است.

چرا که پیر شدن دستگاه تولیدمثل، بخصوص تخمدان‌ها،‌ نقش عمده‌ای در ناباروری دارد. به علاوه افزایش سن، خطر سقط را هم افزایش می‌دهد و البته باید اضافه کرد شانس درمان موفقیت‌آمیز نازایی با افزایش سن کاهش می‌یابد.‌

مطالعات نشان می‌دهند تخمک‌های زنان مسن قدرت باروری کمتری دارند و با افزایش سن شانس ابتلا به بعضی از بیماری‌ها که سبب ناباروری می‌شوند هم بیشتر است؛ بیماری‌هایی مانند عفونت‌های دستگاه تناسلی و در نتیجه احتمال صدمه خوردن تخمدان‌ها و لوله‌های رحمی با افزایش سن بیشتر می‌شود.

لزوم تغییر شیوه زندگی

اگر چه ثابت شده که با افزایش سن میزان مرگ و میر در مادران و نوزادان نیز افزایش می‌یابد، اما این مساله در تمام افراد به یک میزان نیست. تحقیقات نشان می‌دهد زنانی که از تناسب اندام خوبی برخوردار هستند و از بیماری خاصی رنج نمی‌برند میزان عوارض بارداری کمتری خواهند داشت.

بنابراین چنانچه قصد دارید در سن بالای 35 سال باردار شوید باید شیوه زندگی خود را در جهت داشتن یک زندگی سالم تغییر دهید ازجمله باید رژیم غذایی مناسب داشته باشید، یعنی از انواع و اقسام موادغذایی برای تامین تمام نیازهای بدنتان استفاده کنید. لازم است ویتامین‌ها و مواد معدنی را به میزان کافی در رژیم غذایی‌تان بگنجانید یعنی فرآورده‌هایی که سرشار از کلسیم، ویتامین C، ویتامین A و بخصوص اسیدفولیک است.

به این منظور بهتر است مصرف روزانه مکمل اسیدفولیک را قبل از بارداری شروع کنید تا از ناهنجاری‌های عصبی جلوگیری شود. در ضمن با مشورت با پزشک متخصص ساعاتی از روز را به ورزش اختصاص دهید بخصوص ورزش‌های کششی که باعث بهبود خونرسانی در اندام‌های تحتانی می‌شود.

در کنار تمام این توصیه‌ها مادران باردار می‌توانند با مراجعه منظم به پزشک متخصص برای کنترل سلامتی و پیشگیری از عوارض بارداری، گام مهمی را در جهت برخورداری از بارداری سالم بردارند و در صورت نیاز، با انجام آزمایش‌هایی نظیر سونوگرافی، مشاوره ژنتیک، آزمایش کواد مارکر، آزمایش آمنیوسنتز و... از سلامت جنین اطمینان حاصل کنند و صاحب فرزندی سالم شوند.

---