سرطان مثانه، خطری جدی در کمین مردان
به طور کلی مثانه عضوی است در داخل حفره لگن خاصره با دیواره‌هایی ماهیچه‌ای و قابل انعطاف که ادرار در آن جمع‌آوری می‌شود، متوسط ظرفیت ادرار در یک مثانه بالغ در حدود 600 ـ300 سی‌سی متغیر است. ادرار به وسیله کلیه‌ها تولید شده و توسط 2 لوله به نام میزنای وارد مثانه و از مثانه به وسیله لوله‌ای به نام پیشابراه تخلیه می‌شود.
مثانه شامل 3 لایه بافت پوششی بینابینی (اوروتلیوم) که داخل مثانه، میزنای و میزراه را پوشانده است، لایه همبند مخاطی که در زیر اوروتلیوم قرار دارد و بخش عریضی از بافت ماهیچه به نام لایه همبند ماهیچه‌ای است، می‌شود.
با توجه به این‌که سرطان به چه بخش‌هایی از این لایه‌های سلولی مثانه حمله‌ور شده باشد پزشکان می‌توانند مناسب‌ترین راه درمانی را انتخاب کنند.
سرطان مثانه بر اساس وضعیت تومورهای مثانه در زیر میکروسکوپ به 3 دسته کارسینوم اوروتلیال (بیشتر از90 درصد)، کارسینوم سلول سنگفرشی (3 تا 8 درصد) و ادنوکارسینوم (یک تا 2 درصد)تقسیم می‌شوند.
مراحل پیشرفت درمان
به طور کلی سرطان مثانه دارای مراحل مختلفی است که بعد از تشخیص بیماری و تعیین‌کردن مرحله دقیق آن با توجه به میزان پیشروی، می‌توان راه درمان بیمار را تعیین کرد.
مرحله صفر: سلول‌های سرطانی تنها در پوشش داخلی مثانه یافت می‌شوند.
مرحله یک: سلول‌های سرطانی به یک لایه پایین‌تر از لایه داخلی نفوذ کرده‌اند، اما هنوز به عضلات مثانه دسترسی ندارند.
مرحله دو: سلول‌های سرطانی به لایه عضلانی نفوذ کرده‌اند، اما وارد لایه چربی دور مثانه نشده‌اند.
مرحله سه: سلول‌های سرطانی به لایه چربی دور مثانه، پروستات و واژن حمله کرده‌اند، ولی هنوز وارد غده‌های لنفاوی نشده‌اند.
مرحله چهار: سلول‌های سرطانی به غده‌های لنفاوی، لگن، دیواره محوطه شکم دسترسی یافته‌اند.
مرحله بازگشت مجدد یا عود: سرطان پس از درمان، در مثانه یا دیگر بافت‌های نزدیک به آن عود می‌کند.
به طور معمول وجود سرطان مثانه با نشانه‌های مشخصی در فرد مبتلا همراه است.
اختلال در عادت دفع ادرار یکی از نشانه‌های ابتلاست. به معنی این‌که تعداد موارد دفع ادرار به هم خورده و بیمار از تخلیه کامل ادرار خود رضایت ندارد.
تغییر رنگ ادرار بویژه خونی شدن آن هم یکی از نشانه‌های مهم این بیماری محسوب می‌شود.
با‌توجه به این‌که سرطان به چه بخش‌هایی از این لایه‌های سلولی مثانه حمله‌ور شده باشد پزشکان می‌توانند مناسب‌ترین راه درمانی را انتخاب کنند
از دیگر نشانه‌های مهم این سرطان خونریزی از نسج است که ممکن است به اشکال مختلفی بروز کند. به عنوان مثال ممکن است گاهی ادرار کاملا خونی شود یا گاهی پاک باشد، ولی پس از تمام شدن دفع ادرار، خون یا فقط دفع لخته خون مشاهده شود.
در این میان مطالعات اخیر نشان می‌دهد که پایین بودن غلظت سرمی‌آهن و روی و افزایش غلظت سرمی مس در بدن می‌تواند از علائم ابتلا به این بیماری باشد.
عوامل ایجادکننده سرطان مثانه
کشیدن سیگار: عوامل و در واقع ریسک فاکتورهایی که باعث بروز بیماری سرطان می‌شود انواع مختلفی دارد که از جمله آنها می‌توان به مهم‌ترین عامل آن یعنی کشیدن سیگار اشاره کرد؛ افراد سیگاری 2 برابر بیشتر از افراد غیرسیگاری در معرض ابتلا به سرطان مثانه قرار دارند، سیگارکشیدن دلیل نیمی‌از مرگ و میر مردان بر اثر ابتلا به سرطان مثانه و بیش از یک سوم در زنان است.بعضی از مواد شیمیایی سرطان‌زای موجود در توتون سیگار، توسط ریه‌ها جذب، در داخل خون رها و سپس به وسیله کلیه‌ها تصفیه می‌شود. این مواد درون ادرار به سلول‌های اوروتلیال آسیب وارد می‌کنند که این آسیب احتمال ابتلا به سرطان مثانه را افزایش می‌دهد.
استنشاق مواد شیمیایی: عامل دیگر ابتلا به این نوع سرطان، قرارگرفتن در معرض استنشاق مواد شیمیایی سرطان‌زاست، بعضی از مواد شیمیایی صنعتی مانند بنزیدین و نفتیل‌آمین که گاهی اوقات در صنایع رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد، می‌تواند عامل بروز سرطان مثانه باشد.
نژاد: سفیدپوستان بیشتر از سیاهپوستان در معرض ابتلا به سرطان هستند.
افزایش سن: این عامل با سرطان رابطه مستقیم دارد. میانگین سن در تشخیص سرطان مثانه 65سال و کمتر از یک درصد از موارد ابتلا به سرطان در میان افراد زیر 40 سال است.
تشخیص زودهنگام ضرورتی برای جلوگیری از عود سرطان
در حال حاضر روش‌های مطمئنی برای پیشگیری از بروز سرطان مثانه وجود ندارد و بهترین برنامه دوری از عوامل خطر است. نکشیدن سیگار و اجتناب از قرارگیری در معرض استنشاق برخی از مواد شیمیایی می‌تواند تا حدودی به جلوگیری از ابتلا به این سرطان کمک کند. همچنین عدم نگهداری ادرار به مدت طولانی می‌تواند یکی از راه‌های پیشگیری محسوب شود، زیرا ادرار حاوی مواد سمی است که باید هرچه سریع‌تر از بدن خارج شود در غیر این صورت می‌تواند به بافت مثانه آسیب بزند و سرطان ایجاد کند. معاینه کامل و منظم می‌تواند در تشخیص زودهنگام این بیماری که ضریب عودکنندگی بالایی دارد، کمک کند.
یک تحقیق جدید اعلام کرده است نوشیدن مقادیر زیادی مایعات می‌تواند خطر ابتلا به سرطان مثانه را در افراد کاهش دهد، زیرا نوشیدن مایعات زیاد ادرار را افزایش داده و در نتیجه مثانه فرد فعالیت بیشتری می‌کند که باعث می‌شود تا هر نوع ماده سرطان‌زایی که ممکن است در ادرار وجود داشته باشد، رقیق شود و نتواند مدت زیادی در مجاورت سلول‌های آن باقی بماند. همچنین خوردن کلم بروکلی و گل کلم نه‌تنها از ابتلا به سرطان مثانه پیشگیری می‌کند، بلکه پیشرفت سرطان را در مبتلایان به تاخیر می‌اندازد.
مطالعات نشان می‌دهد ترکیبات موجود در کلم بروکلی سلول‌های سرطانی مثانه بویژه سلول‌های مهاجمی را که به سرعت در بدن انتشار می‌یابند، مهار می‌کند. همچنین این ترکیبات تاثیرات زیستی مشخصی در کاهش سرعت رشد سرطان مثانه دارند. کلم بروکلی و سایر سبزیجات برگدار حاوی ترکیبی شیمیایی هستند که به ایزوسیانیت تبدیل می‌شود، این ماده یک ضد سرطان محسوب می‌شود.
متخصصان می‌گویند کلم بروکلی می‌تواند از بروز سرطان‌های مثانه و پروستات پیشگیری کند و حتی در درمان آنها موثر باشد.
مرغ پخته شده با پوست نیز مقدار کمتری آمین‌های هتروسایکلیک تولید می‌کند. این آمین‌های سرطان‌زا در زمان طبخ گوشت در درجه حرارت بالا تولید می‌شود. خطر ابتلا به سرطان مثانه در مردان و زنانی که در هفته 5 مرتبه یا بیشتر مرغ پخته شده بدون پوست می‌خورند، 52 درصد بیشتر است.
مطالعات نشان داده است خطر سرطان مثانه با کاهش میزان لیکوپن و سلنیوم در سرم خون افزایش می‌یابد، گوجه‌فرنگی و فرآورده‌های آن، تنها منبع سرشار از لیکوپن هستند. لیکوپن ترکیبی محلول در چربی است و به این دلیل وجود چربی در رژیم غذایی مانند روغن زیتون می‌تواند جذب آن را افزایش دهد.
راه‌های درمان سرطان مثانه
ایمونوتراپی (BCG) داخل مثانه: در این روش BCG به مثانه وارد می‌شود. این کار نقش پیشگیرانه و درمانی برای جلوگیری از عود و از بین رفتن بقایای سلول‌های تومورال سطحی دارد.
رزکسیون (برداشتن تومور از راه مجرا): روشی است برای برداشتن تومورهای سطحی از طریق دستگاه رزکتوسکوپ.
پارشیال سیستکتومی (برداشت ناکامل مثانه): در این روش که برای تومورهای منفرد استفاده می‌شود، قسمتی از مثانه با عمل جراحی برداشته می‌شود. رادیکال سیستکتومی: این روش در واقع برداشتن ارگان‌های مختلف واقع در قدام لگن است.
رادیوتراپی، شیمی‌درمانی و درمان‌های ترکیبی را هم می‌توان از جمله روش‌های درمانی سرطان مثانه محسوب کرد.
