سرطان معده در ایران
سرطان معده به عنوان شایع‌ترین سرطان دستگاه گوارش محسوب می‌شود که در ایران شیوع نسبتا بالایی دارد. میزان بروز این بیماری در دو دهه گذشته، در ایران برخلاف کشورهای غربی و ژاپن رو به افزایش است. بیشترین موارد بروز این بیماری در مناطق شمالی و شمال غربی و در درجه بعد مناطق مرکزی ایران می‌باشد.
سرطان معده بر اساس محل ابتلای معده به دو نوع تقسیم بندی می‌شود: 
سرطان کاردیا (ابتدای معده) سرطان غیر کاردیا (ابتلای سایر مناطق معده)
تقسیم بندی دیگر سرطان معده بر اساس پاتولوژی است که به نوع منتشر و نوع روده‌ای دسته بندی شده است.
بین انواع ذکر شده سرطان معده تفاوت فاحشی از نظر علل بروز و سیر بیماری و درمان وجود دارد.
بررسی کامل سرطان معده در مناطق با سیوع بالا در ایران (اردبیل) نشان می‌دهد که علت افزایش میزان سرطان معده در این مناطق، بالا بودن میزان سرطان ناحیه کاردیا می‌باشد. مقایسه میزان سرطان کاردیا در اردبیل با سایر نقاط جهان، نشان می‌دهد که شیوع سرطان کاردیا در اردبیل، در حد بالا‌ترین میزان شیوع این نوع سرطان در جهان محسوب گردیده و بخصوص از میزان شیوع آن در آمریکای شمالی، اروپای غربی، ژاپن و کره بالا‌تر است.
در جنوب کشور مثلا در خوزستان، سرطان نوع غیر کاردیا هنوز بخش اعظم سرطان معده (۸۵%) را تشکیل می‌دهد. در تهران میزان سرطان ناحیه کاردیا در حال افزایش است.
عوامل خطر ساز
مهم‌ترین عامل برای سرطان معده، عفونت با هلیکوباک‌تر پیلوری است. مطالعات متعدد نشان داده است که اکثر قریب به اتفاق بیماران مبتلا به سرطان معده، سابقه قبلی ابتلا به عفونت هلیکو باک‌تر پیلوری را داشته‌اند. این در حالی است که از هر ۱۰۰ نفر مبتلا به این میکروب، کمتر از یک نفر در معرض ابتلا به سرطان معده قرار می‌گیرد. بنابراین عفونت با این میکروب یک امر ضروری برای بوجود امدن سرطان معده است ملی عوامل متعدد محیطی و احتمالا ژنتیکی نیز باید وجود داشته باشد تا سرطان معده اتفاق بیفتد. عوامل خطر ساز دیگر شامل:
عوامل محیطی
رژیم غذایی نامناسب – مصرف ترکیبات نیترات – مصرف نمک زیاد –سیگار کشیدن – مصرف مشروبات الکلی –فقر – سابقه جراحی معده – عفونت با ویروس EBV
عوامل انسانی
گروه خونی A– سابقه خانوادگی ابتلا به سرطان معده – پلی مورفیسم ژنتیکی – پولیپ نوع آدنوما در معده – زخم معده – گاستریت نوع هیپرتروفیک – گاستریت اتوایمون تنه معده با آنمی فقر آهن
پیشگیری اولیه از سرطان معده:
مطالعات متعدد بخصوص در ژاپن نشان داده است که اکثر قریب به اتفاق بیمارانی که به سرطان معده مبتلا می‌شوند، سابقه قبلی عفونت با هلیکوباک‌تر پیلوری را داشته‌اند. به نظر می‌رسد که عفونت با این میکروب، شرط ضروری برای ایجاد سرطان معده باشد و سایر عوامل، پس از بوجود آمدن عفونت، در ایجاد سرطان موثر واقع می‌شوند.
یکی از عوامل مهم کاهش میزان سرطان معده در ژاپن و اروپای غربی و آمریکای شمالی، نیز کاهش میزان ابتلا به عفونت هلیکوباک‌تر در این کشور‌ها است. به همین دلیل موثر‌ترین شیوه پیشگیری اولیه از سرطان معده، پیشگیری از ابتلا به عفونت هلیکوباک‌تر می‌باشد. هنوز واکسن موثری برای پیشگیری از ابتلا به این عفونت، رایج نشده است.
ریشه کنی عفونت هلیکوباک‌تر پیلوری بخصوص در دوران نوجوانی و جوانی و قبل از بوجود آمدن تغییرات وسیع و برگشت ناپذیر التهابی در مخاط معده، یکی از روش‌های پیشگیری اولیه محسوب می‌شود.
پیشگیری ثانوی از سرطان معده:
بیش از ۸۰ درصد بیماران با سرطان معده در ایران در مرحله‌ای از بیماری تشخیص داده می‌شوند که درمان‌های متداول امروزی اعم از جراحی، شیمی درمانی و یا اشعه درمانی تاثیری در افزایش طول عمر بیماران ندارند و لذا تشخیص و درمان زودهنگام علائم و نشانه‌های اختلالات گوارشی و مراقبت‌های سلامتی اولیه بسیار مهم و ضروری خواهدبود.
و به عنایت به این دلایل لازم است در جهت تشخیص زودرس و درمان به موقع بیماران به سرطان معده در ایران تلاش ویژه و موثری بعمل آید. در یک مطالعه غربالگری با اندوسکوپی که در بیش از یک هزار نفر از افراد بالای ۴۰ سال در استان اردبیل انجام شد، نشان داده شده که حداقل ۳۴ درصد افراد به ظاهر سالم، دارای درجاتی از گاستریت آتروفیک که به عنوان اولین مرحله ضایعات پیش سرطانی محسوب می‌شود، بوده‌اند.
یکی از روش‌های پیشگیری ثانویه، شناسایی افراد مستعد به این نوع سرطان در مرحله اولیه بیماری و معالجه سریع آن‌ها بخصوص در مناطق با شیوع بالا می‌باشد. در این رابطه استفاده از یک تست ساده مثل آزمایش خون، برای شناسایی افراد مستعد و سپس انجام اندوسکوپی و بیوپسی و تشخیص بموقع ضایعات مهم پیش سرطانی چون دیسپلازی در مخاط معده پیشنهاد می‌شود.
پانوشت:
متن از جناب دکتر ناصر خمیسی - فوق تخصص گوارش و کبد
