تاثیر آب آلوده بر پوست

آب به دلیل اینکه آب نقش اساسی در بقا زندگی انسان ایفا می‌کند، در صورت آلوده بودن توانایی زیادی برای انتقال انواع گوناگونی از بیماری‌ها و امراض را نیز دارد. این بیماری‌ها به وسیله باکتریهای بیماری‌زا، ویروس‌ها، پروتوزوئر‌ها و کرم‌ها در انسان ایجاد می‌شوند. منابع و مخازن آب از جمله رودخانه‌ها، کانال آب‌ها، دریاچه‌ها و سد‌ها به ویژه در مناطق گرمسیر، محلی مناسب برای انتشار این گونه بیماری‌ها هستند.

این نوع مخازن آب، زمینه را برای رشد میزبانهای واسط انگل‌ها مانند حلزون‌ها، ماهیان، گیاهان آبزی و ناقلان بیماری‌ها مانند پشه‌ها و سایر حشرات گزنده فراهم می‌سازند. علی‌رغم کوشش مسئولان برای تصفیه آب به خصوص در مناطق گرمسیر، این بیماری‌ها ممکن است ایجاد شوند. در نتیجه، قبل از برطرف ساختن آلودگی آبباید به وضعیت بهداشتی محیط زیست مردم رسیدگی شده و آموزشهای لازم به آنها بدهند تا از آلودگی آب جلوگیری شود.

بیماری‌های با منشا آبی:

معمول‌ترین شکل بیماری وابسته به آب، بویژه آن شکلی که سبب آسیببیشتری در مقیاس جهانی می‌گردد، شامل بیماریهایی است که با آب آلوده بهادرار و مدفوع انسانی، منتقل می‌شوند. آلودگی به این بیماری‌ها، زمانیاتفاقی می‌افتد که ارگانیسم بیماری زا به آب راه می‌یابد و این آب توسطفردی که به بیماری مصونیت ندارد مصرف می‌شود.

از عمده‌ترین بیماریهای ایندسته، وبا، حصبه یا تیفوئید، پاراتیفوئید، هپاتیت‌های مسری، ژیاردیانیز، لپتوسیپروسیس، تولادمیا، اسهال میکروبی و غیره هستند که یکمسیر از انتقال مدفوع تا خوراک داشته و بروز آن‌ها بطور همزمان، بینافرادی که از یک منبع آب استفاده کرده‌اند مشخص می‌شود.

بیماریهای منتقل شده از طریق آب دریا یا آب‌های مورد شستشو:

بیماریهای مدفوعی- دهانی ناشی از آب، امکان دارد بعنوان بیماریهای منتقل شده توسط آب شستشو، طبقه بندی شوند. اکثر عفونتهای اسهالی در آب وهوای گرمسیری، بیش از آنکه بعنوان یک بیماری ناشی از آب عمل نماید، بصورتبیماریهای منتقل شده از طریق آبهای شستشو عمل می‌کنند. گروه دومی از اینبیماری‌ها تعدادی از عفونتهای چشمی و پوستی را شامل می‌شوند که حتی اگربطور معمول کشنده نباشند، یک سری اثرات تضعیفی روی مبتلایان بجا می‌گذارند.

آب استخرهای عمومی، حاوی میکروارگانیسم‌ها و موادناخواسته یی است که ناشی از پوست و فرآورده‌های ترشحی شناگران است. شناگران موجبورود آلودگی‌های مختلفی به آب می‌شوند مثل باکتری‌های بزاق، محصولات ترشحی (ادراریا مدفوع)، آلودگی‌های لباس شنا، بافت پوست، چربی پوست، عرق، ترشحات بینی یا گلو، مو‌ها، مواد آرایشی و آمونیاک. میکرو ارگانیسم‌ها در استخرهایی که آبشان زود عوضنمی شود به سرعت زیاد می‌شوند و احتمال بیماری‌های عفونی افزایش پیدا می‌کند.

استخر هم مانند هر محیط عمومی می‌تواند منشا آلودگی‌هایی در انسان شود، خصوصا به دلیل تماس پوست بدن با آب. آب استخرهای شنا حاوی آلاینده‌های محلولی مثل ادرار، عرق و سایر فرآورده هایترشحی شناگران است. عرق و ادرار اساساً از آب، آمونیاک و اوره تشکیل شده‌اند.

این مواد همچنین حاوی کراتینین، کراتین و اسیدهای آمینه هستند، اجزای عرق و ادرار بهخودی خود برای سلامت فرد مضر نیستند. این فرآورده‌ها با ضدعفونی کننده‌های آب مثلکلرین واکنش می‌دهند و محصولات واکنشی غیردلخواه (که اساساً کلرآمین‌ها هستند) تشکیل می‌شود. کریپتوسپوریدیوم و اشرشیاکولی که هر دو می‌توانند موجب اسهال واستفراغ شوند، منبع روده یی دارند و در آب استخر‌ها یافت شده‌اند.

علت وجود این میکروب‌ها شناگران اسهالی و بچه‌های پوشک دار هستند که با پوشک وارد استخر شده‌اند. همچنین در برخی از استخر‌ها مقادیر اندکی باکتری سودومونا آئروژینوزا وجود دارد کهعامل ایجاد عفونت‌های پوستی و گوشی است. ژیاردیا که انگل روده یی است و باعث اسهالمزمن می‌شود نیز در استخر‌ها وجود دارد.

اولین و شایع‌ترین اندام‌هایی که می‌تواند دچار ضایعات شوند، پوست و چشم است. ضایعات پوستی ناشی از آب استخر‌ها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

الف- بیماری‌های عفونی پوست:
پبیماری‌های عفونی پوست ناشی از آب استخر‌ها شامل: بیماری‌های قارچی، انگلی، ویروسی و باکتریایی می‌باشد.

عوامل قارچی:
عوامل قارچی از پوست افراد مبتلا در آب استخر جدا می‌شوند و روی پوست تمامی شناگران می‌نشینند. بعضی افراد به طور سرشتی دفاع کاملی در برابر عوامل قارچی دارند، لذا هیچ‌گاه دچار ضایعات قارچی نمی‌شوند، ولی افراد مستعد خصوصا آن‌ها که به دلیل ابتلا به بعضی بیماری‌های ضعیف کننده سیستم ایمنی مانند لوپوس، بیماری قند، کم خونی، مصرف داروهای کورتونی و غیره به آسانی به این عوامل قارچی مبتلا شده‌اند، پوستشان بیمار می‌شود.

شایع‌ترین قارچ پوستی که از آب استخر آلوده ایجاد می‌شود، قارچ «تینا ورسیکولر» است که به صورت ضایعات سفید، قهوه‌ای تیره، قهوه‌ای روشن و غیره دیده می‌شود، این ضایعات باعث خارش خفیف تا شدید می‌شود و در موقع عرق کردن، ضایعات تشدید می‌شود. بعد از حمام گرفتن، رنگ ضایعات کمی روشن‌تر می‌شود و به تدریج مجددا تیره می‌شود. عامل این بیماری قارچ «مالاسزیا فورفورا» می‌باشد که تمایل به مزمن شدن دارد.

این ضایعات با درمان‌های طبی، به طور موقت بهبود می‌یابند، ولی با قطع درمان، ضایعات عود می‌کنند. خصوصا در فصول گرم بهار و تابستان که پوست تعریق بیشتری دارد، ضایعات پوستی شدت می‌یابند.

قارچ شایع دیگر که از آب آلودهٔ استخر‌ها می‌تواند به پوست انسان سرایت کند، قارچ «کاندیدا آلبیانس مونلیا» است که نواحی چین دار پوست مانند لای انگشتان پا، کشاله ران و زیر بغل را گرفتار می‌کند.

این قارچ، مخمری است به رنگ سفید که در عمق چین‌های پوست از بسیار کم تا متوسط دیده شده و باعث خارش پوستی می‌شود که با درمان‌های طبی به سرعت بهبود می‌یابند، ولی چنان چه بعد از استخر یا حمام، چین‌های پوستی خود را به دقت با حوله تمیز و خشک نکنند، رطوبت باقی مانده در چین‌ها، پوست را مستعد ابتلا به قارچ کاندیدا می‌کند. (خصوصا در افرادی که زمینه بیماری قند، کم خونی، مصرف داروهای کورتونی، استرس‌های مداوم روحی، کار جسمی سنگین، مداوم و غیره دارند.) این قارچ پوستی به آسانی از آب آلوده استخر در چین‌های پوستی جایگزین شده و باعث بیماری قارچی پوست می‌شود.

و بالاخره قارچ‌های کچلی پوست و مو از عللی است که انتقال آن از راه آب استخر شیوع کمتری دارد. این بیماری به صورت ضایعات حلقوی با زمینه قرمز و پوسته مختصری روی آن است که اغلب با خارش همراه است و چنانچه به موقع درمان مناسب طبی ضد قارچ صورت نگیرد می‌تواند باعث از بین رفتن دائمی موهای انسان شود.

بیماری‌های ویروسی:
بیماری‌های ویروسی ناشی از آب استخر‌ها روی پوست انسان شامل موارد زیر است:

 «مولوسکوم کنتازیوزوم»، یک بیماری ویروسی پوست و مخاط در انسان است که معمولا از طریق تماس با افراد مبتلا منتقل می‌شود. ولی از طریق راه‌های غیر مستقیم مانند لوازم شخصی از قبیل حوله و آب استخر‌ها نیز می‌تواند فرد را آلوده کند. این ضایعات پوستی، برجسته، متعدد و منتشر با خارش است که بیشتر کودکان را آلوده می‌کند. فرد مبتلا به دلیل سرایت بسیار شدید باید بلافاصله مجزا از دیگران تحت درمان قرار گیرد.

بیماری ویروسی دیگری «فلج اطفال» است که از طریق مدفوع آلوده، مگس و سوسک آلوده که روی مواد غذایی می‌نشینند، افراد سالم را آلوده می‌کنند. مواردی از طریق آب استخر‌ها باعث آلودگی انسان‌ها شده است که بیماری خطرناک و فلج کننده است. خوشبختانه با واکسن مؤثری که در سراسر کشور به اطفال تزریق شده، خطر آن بسیار کم شده است.

بیماری‌های ویروسی تبخال و زونا به طور نادر از طریق آب استخر‌ها منتقل شده است. یکی از بیمارهای شایع ویروسی ناشی از آب استخر‌ها، گروه ویروس‌های «آدنوویروس‌ها» هستند که مهم‌ترین و آسان‌ترین راه انتقال آن، آب استخر‌ها است که به طور عمده باعث ورم ملتحمه چشم می‌شود و همه گیری‌های متعددی از طریق آب استخر‌ها گزارش شده است که علاوه بر تورم ملتحمه چشم نشانه‌های عمومی ماند تب، تهوع، استفراغ و تورم غدد لنفاوی هم دارد که درمان آن شامل رعایت بهداشت فردی و درمان علامتی چشم است.

بیماری‌های باکتریایی:
بیماری‌های باکتریایی ناشی از آب استخر‌ها، در روی پوست انسان نسبت به بیماری‌های قارچی، انگلی و ویروسی کمتر دیده می‌شود. در مواردی، باکتری‌های موجود در ادرار می‌توانند از طریق استخر بر روی پوستی که قبلا صدمه دیده است، باعث عفونت باکتریایی شود. بیماری‌هایی از قبیل: زرد زخم و کورک پوستی می‌توانند از طریق آب آلوده استخر‌ها در روی پوست ایجاد شوند.

بیماری‌های انگلی:
آمیب «منگنو آنسفالیست» که محل زندگی‌اش آب‌های آلوده می‌باشد، می‌تواند موقع شنا کردن از راه بینی وارد شده و خود را به سیستم اعصاب مرکزی برساند. البته در استخر‌ها بدلیل کنترل ممکن است اتفاق نیفتد، ولی کودکان و جوانانی که در استخرهای غیر بهداشتی مانند برکه‌ها شنا می‌کنند، احتمال ابتلا به این بیماری عصبی خطرناک را دارند.

 «تریکومونیازیس» یک بیماری انگلی است که معمولا از طریق مقاربت انتقال می‌یابد، ولی مواردی از طریق آب استخرهای آلوده (شنا شده توسط افراد آلوده) به اشخاص سالم منتقل می‌شود و باعث علائم ادرار، به صورت سوزش می‌شود.

ب- بیماری‌های غیر عفونی پوست:
شایع‌ترین مشکلات پوستی که در شناگران مشاهده می‌شود شامل:

خشکی پوست شناگران:
یکی از مشکلات مشاهده شده در شناگران خشکی پوست است. شبیه آنچه در فصل زمستان مشاهده می‌شود. بعلاوه این مشکل در شناگرانی که به مدت طولانی در استخرهای آب گرم شنا می‌کنند و یا پوست خود را پس از شنا با صابون معمولی شستشو می‌دهد، خشکی پوست مضاعف خواهد شد.

پیشگیری و درمان خشکی پوست به وضوح به دلیل از دست دادن سبوم پوست ایجاد می‌شود. کوتاه کردن زمان حمام پس از شنا و شستشو با صابون با پایه روغنی و آب ولرم دستورات ساده‌ای برای پیشگیری است.

کاربرد روغنهای سنگین مثل وازلین قبل از ورود به آب می‌تواند در حداقل کردن اتلاف آب از دست رفته پوست موثر باشد. استفاده از روغن حمام بلافاصله پس از استحمام قبل از اینکه پوست خشک شود موثر است.

استفاده مکرر از مرطوب کننده‌ها در فرم لوسیون یا کرم اگر به صورت افراطی نباشد، مفید خواهد بود.

آکنه ناشی از آب:
بر خلاف بعضی شناگران که دچار خشکی پوست می‌شوند، عده‌ای دیگر از شناگران دچار افزایش چربی پوست می‌شود که به نام شناگر براق معروف است. که نوعی پدیده متضاد بوده و غالباً با استفاده از صابونهای پاک کننده چربی و تونیک‌های پوستی (astringents) باعث بروز سیکل معیوب شده و بد‌تر خواهد شد.

در درمان این ضایعات بین پزشکان اختلاف نظر وجود دارد، صابونهای سنگین، پاک کننده‌ها و یا تونیک‌ها که چربی بیشتری را از بین می‌برد باید استفاده نشود و از پاک کننده‌های لوسیونی ملایم‌تر استفاده شود.

کرمهای آنتی بیوتیکی ملایم یا لوسیون ضد آکنه در ابتدا مناسب است اگر پاسخ کافی نبود، درمانهای خوراکی و موضعی قوی‌تر با نظر پزشک لازم است.

خطر بروز ملانوم در شناگران:
بر خلاف تلاش متخصصان پوست و متخصصان در امر سلامت برای افزایش آگاهی در برابر آفتاب، درصد بالایی از افراد در کنار ساحل یا استخر‌ها این اخطار را توجه نمی‌کنند، به دنبال این رفتار، افزایش بروز تومور پوستی ملانوم تازه تشخیص داده شده در دهه آخر قرن اخیر دو برابر شده است.

شناگران به دلیل تماس زیاد با اشعه فرابنفش جزء افراد پرخطر هستند. خطرناک‌ترین استعداد فرد، شخصی است که تماس نسبتاً شدیدی در دوران کودکی قبل از ۱۵ سال داشته است.

بعلاوه نشان داده شده که آبهای آلوده ریسک بروز سرطانهای پوستی را بالا می‌برد از جمله کلرین وقتی درترکیب با محصولات ارگانیک مثل موادی که جهت تصفیه نامناسب استفاده می‌شود، می‌تواند شانس سرطان را بالا می‌برد. معمولاً آب تصفیه شده وارد رودخانه و کانال‌ها شده و با آب کلرینه شده مخلوط می‌شود.

اگرچه برای بررسی ریسک خطر شناگران به ملانوم نیاز به مطالعات بیشتری است، ولی نکته حفاظت دقیق و مناسب از آفتاب است. ضد آفتاب با حداقلSPF ۱۵ باید همیشه ۳۰-۲۰ دقیقه قبل از ورود به آب به کار رود. بعلاوه ضد آفتاب باید از نظر ترکیبات کاملاً مقاوم باشد تا در آب شسته نشود.

در صورتیکه شناگر در حین شنا لباس داشته باشد، لباس‌ها می‌تواند بیشتر ضد آفتاب‌ها را پاک کند و نیاز به تمدید است. پیشگیری از تماس با آفتاب در حدود ساعت ۱۰صبح تا ۳ بعدازظهر بسیار ضروری است. در ‌‌نهایت ارزیابی و معاینه شخصی هر ضایعه رنگی و بررسی توسط متخصص در صورت افزایش رشد و بروز تغییر لازم و ضروری است.

مشکلات پوستی ناشی از عینک شنا:
برای بسیاری شناگران، عینک شنا جزء لوازم ضروری است، به این جهت که دید زیر آب را بهبود بخشد و از ورود آلودگی به چشم جلوگیری می‌کند. ولی از مشکلات مهم ایجاد شده واکنش تحریک تماسی و بروز تروما است.

در صورت بروز تحریک تماسی اریتم اطراف چشم ایجاد شده و ممکن است خارش، تاول یا ترشح داده شود. معمولاً، حساسیت آلرژیک به قاب مشکی دور عینک که از جنس «دی بوتیل تیواوره» است، باعث بروز این واکنش می‌شود. عینکهای بدون فوم نیز برای این منظور مناسب است، که در صورتیکه سایز فرد باشد، مناسب بوده و نشت آب وجود ندارد.

شانه‌های شناگران:
این یافته منحصر به فرد در شناگرانی که اصلاح می‌کردند در شنای کرال مشاهده می‌شود. این ضایعات چند ساعت بعد خودبخود محو می‌شوند اما مجدداً پس از تراشیدن آن محل ظاهر می‌شدند. این مشکل هنگامی که شناگر بصورت کرال شنا می‌کرد و چانه اصلاح شده او با چرخش سر با شانه‌اش اصطکاک پیدا می‌کرد تشخیص داده شد.

شناگران دچار درماتیت تحریکی مکانیکی به وسیله اصطکاک خوبخودی در طی چند ساعت پس از شنا می‌شدند که مقصر اصلی خودشان بودند، ساده‌ترین روش پیشگیری از این درماتوز خود محدود شونده، اصلاح صورت قبل از شنا کردن است.

گوش شناگران:
اوتیت خارجی به نام گوشی شناگران یک عفونت باکتریال بسیار شایع در ورزشکارات آبی است، تماس طولانی با آب باعث حل کردن چربی کانال گوش شده و اجازه ورود آب را می‌دهد. وهمچنین اجازه ورود میکروب‌ها خصوصاً گونه‌های پسودومونا را می‌دهد.

درد مختصر و خارش شایع‌ترین علائم آن هستند، اما در موراد شدید‌تر درد شدید، تب، ضعف عمومی بسیار اذیت کننده است. پیشگیری از این حالت با کاربرد ساکشن مناسب گوشی و تیز کردن کانال گوشی پس از شنا و کاربرد قطره‌های اسیدی پروفیلاکتیک در گوش انجام می‌شود.

ضایعات ناشی از مایو:
نوعی فولیکولیت باکتریال عمیق در ناحیه تحتانی باسن یا زیر نواحی خط مایو، در شناگران حرفه‌ای که به مدت طولانی از مایو شنا تنگ استفاده می‌کنند، دیده می‌شود. فاکتورهای فیزیکی ناشی از بسته شدن منافذ پوست و خیس شدن دلیل اصلی است.

تفاوت ساختاری شناگران زن و مرد در ناحیه تحتانی کمر باعث شده که این مشکل بیشتر در زنان دیده شود. این مشکل در صورت عدم درمان می‌تواند در نشستن فرد اشکال ایجاد کند. درمان شامل آنتی بیوتیک خوراکی و نپوشیدن مایو تنگ یا سایر البسه تنگ برای حداقل ۱۰ روز و تجویز آنتی بیوتیک موضعی برای درمان آکنه است.

موی سبز:
یک تغییر رنگ سبز رنگ در موی شناگران حرفه‌ای است که فقط از نظر زیبایی حائز اهمیت است. این مشکل به دلیل تماس طولانی مدت شناگر با آب استخر ایجاد می‌شود. اگرچه تمام شناگران گرفتار

نمی‌شوند. این رنگدانه در افرادی دیده می‌شود که دارای موی بلوند طبیعی یا تیره، خاکستری یا سفید هستند. استعداد به این تغییر به دلیل این واقعیت است که شناگران با موهای بلوند طبیعی رنگ موی روشن‌تر در برابر اثرات سفید کننده ترکیبات شیمایی استخر و نور خورشید دارند و در شناگرانی که در یک محل شنا با آب حاوی مقادیر بالای مس شنا می‌کنند بیشتر شایع است.

کودکان بیش از بزرگسالان و زنان بیشتر از مردان درگیر می‌شوند. این تغییر رنگ به دلیل کلرین ایجاد نمی‌شود بلکه بیشتر به دلیل یونهای مس که تداخل مثبت با کلرین می‌کنند ایجاد می‌شود.

این یونهای مس می‌تواند در منابع آبی بصورت طبیعی باشد یا از لوله‌های مسی به استخرهای آب آزاد شود که بیشتر در استخرهای قدیمی وجود دارند. حساسیت‌های فردی در بعضی افراد به علت تماس پوست با کلر موجود در آب باعث قرمزی، خشکی و در مواردی خارش بدن می‌شود.

بیمارانی که دچار اگزمای اتوپیک (سرشتی) هستند، چنان چه به طور مستمر از آب استخر استفاده کنند، دچار افزایش خستگی پوست و خارش شدید می‌شوند. یک سری نیز ضایعات پوستی ناشی از آفتاب هستند که در کنار استخر‌ها به حداکثر می‌رسد. مضرات تابش آفتاب از طریق انعکاس آن دراستخر‌ها، دریاچه‌ها و دریا‌ها چند برابر اثرات مستقیم تابش آن، می‌باشد.

پانوشت:

متن از جناب دکتر محمد علی نیلفروش زاده - متخصص پوست و مو