چکاپ آقایان

 

آقای دکتر! آیا شما هم با این جمله موافق‌اید که: «آقایان در مقایسه با خانم‌ها چندان به سلامت‌‌شان توجه نمی‌کنند؟»
 

بله؛ گرفتاری‌های روزمره و اشتغال آقایان باعث می‌شود که آنها کمتر به سلامت‌شان توجه کنند. البته بسیاری از خانم‌ها هم سر کار می‌روند و در خانه هم به کارهای خانه می‌پردازند و کمتر از آقایان کار نمی‌کنند اما با شما موافق‌ام که دقت‌نظر خانم‌ها در مراقبت از خودشان، فرزندشان و همسرشان بیشتر از آقایان است. معمولا خانم‌ها به آقایان یادآوری می‌کنند که قدری برای کنترل سلامت‌شان وقت بگذارند.

آقایان در غربالگری‌ها و آزمون‌های سلامت باید به چه نکاتی توجه کنند؟
 

آزمایش‌ها و معاینات غربالگری منظم بهترین راه شناسایی بیماری‌ها یا مشکلات احتمالی در همان مراحل ابتدایی هستند؛ یعنی زمانی که احتمال موفقیت درمان در بالاترین سطح خود قرار دارد. معاینات غربالگری اغلب در خلال معاینات جسمانی معمول صورت می‌گیرند.

چه نوع آزمایش‌ها یا معاینات غربالگری به آقایان توصیه می‌شود؟
 

البته تصمیم‌گیری کلی در مورد غربالگری شما از عهده پزشک خانواده شما برمی‌آید زیرا این فرد از پرونده سلامت شما اطلاعات فراوانی دارد اما با این وجود چند رهنمود کلی در این زمینه ارایه می‌کنم. برخی از این آزمایش‌ها و نکات برای خانم‌ها و آقایان یکسان است اما در حال حاضر می‌خواهم بیشتر، آقایان را مخاطب قرار دهم. یکی از مهم‌ترین مواردی که آقایان باید به آن توجه کنند اندازه‌گیری فشارخون است. فشارخون براساس میزان خونی که قلب شما پمپ می‌کند و مقاومتی که شریان‌های شما در برابر آن نشان می‌دهند اندازه‌گیری می‌شود. در این آزمون فشار سیستول یعنی بالاترین فشاری که قلب شما خون را به وسیله آن به داخل شریان‌ها پمپ می‌کند و فشار دیاستول یعنی مقدار فشار موجود در شریان‌ها زمانی که قلب در فاصله بین دو ضربه در حال استراحت است.

آزمایش‌های پیش از زایمان

 

اگر شما جزو آن گروه از زوج‌هایی هستید که در هر سن و سال برای باردار شدن‌تان برنامه‌ریزی دارید، به‌طور قطع به اهمیت مشاوره پیش از بارداری و ضرورت چکاپ کامل خود پیش از باردار شدن پی برده‌اید. اما آیا تا به حال نام تست‌های پره‌ناتال را شنیده‌اید و آنها را می‌شناسید؟ ما گفتگویی با دکتر شیرین نیرومنش، متخصص زنان و نازایی، فلوشیب پریناتولوژی (طب مادر و جنین) و استاد دانشگاه علوم‌پزشکی تهران ترتیب دادیم که نه تنها با این تست‌ها آشنا شویم بلکه ضرورت انجام هر کدام را هم متوجه شویم.

 آزمایش‌های پره‌ناتال چه آزمایش‌هایی هستند؟

این آزمایش‌ها را از زمانی که حاملگی شروع می‌شود یعنی به محض عقب افتادن سیکل قاعدگی ماهیانه باید انجام داد. انجام این تست‌ها به منظور تشخیص زودرس مشکلات جنین است تا اگر مشکلی وجود دارد، به درمان جنین در داخل شکم مادر بپردازیم. این آزمایش‌ها، از آزمایش و بررسی‌های ساده تا انواع تخصصی ادامه دارد. یعنی شامل معاینات بالینی شرح حال کامل است مانند: گرفتن فشارخون، وزن بیمار، سابقه بیماری یا جراحی‌های او، داروهایی که مصرف می‌کرده، اینکه آیا قبلا سابقه تزریق خون داشته یا نه و... سپس یک آزمایش خون برای بررسی گلبول‌های قرمز و کم‌خونی احتمالی مادر و یک آزمایش ادرار به عمل می‌آید. اوره و کراتینین خون و فاکتورهای ادراری بررسی می‌شود و کشت ادرار صورت می‌گیرد.

اختلالات تکاملی در کودکان

 

اختلال تکامل یکی از مشکلاتی است که ممکن است برای برخی از کودکان ایجاد شود. بعضی از عواملی که سبب بروز چنین مشکلاتی می‌شود، ممکن است در دوران بارداری مادر و قبل از تولد کودک ایجاد شوند. سابقه وجود برخی از عوامل و بیماری‌ها نیز می‌تواند امکان بروز اختلالات تکاملی را در کودکان افزایش دهد. در نتیجه بهتر است اطلاعاتی در این زمینه داشته باشید تا در حد امکان از بروز چنین مشکلاتی پیشگیری شود.

 

دکتر فیروزه ساجدی، متخصص کودکان با اشاره به این نکته که ممکن است اختلالات تکاملی در ابعاد مختلف رشد کودک (حرکتی، گفتاری، رفتاری و ذهنی) منجر به بروز بیماری‌هایی مانند تاخیر تکلم، فلج مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی و اوتیسم شود، در گفت‌وگو با «جام‌جم» می‌گوید: «به طور کلی عوامل خطرساز زیادی در این رابطه وجود دارند. در یک روش، این عوامل به دو دسته بیولوژیک و اقتصادی ـ اجتماعی تقسیم شده‌اند. به عنوان نمونه مواردی همچون نارس بودن نوزاد هنگام تولد، زردی شدید دوره نوزادی، تشنج‌های نوزادی، خونریزی مادر هنگام بارداری و بیماری‌های مهم او در این دوران از جمله عوامل بیولوژیک هستند.»

 

وی با ذکر مواردی از دسته اقتصادی ـ اجتماعی می‌افزاید: «عواملی مانند فقر، بی‌سوادی، طلاق و اعتیاد نیز از جمله موارد مربوط به دسته اقتصادی ـ اجتماعی هستند. البته روش دیگر تقسیم‌بندی این عوامل، بر اساس زمان تولد نوزاد است که به 3 دسته قبل از تولد، حین تولد و بعد از تولد تقسیم می‌شوند.»

احتمال انتقال عفونت در دندانپزشکی

 

انتقال عفونت در دندانپزشکی برای بسیاری از مردم مسأله بسیار مهمی است و ترس از امکان بروز چنین مشکلی بیماران را به سمت مراکزی می‌کشاند که حداقل در ظاهر، اصول بهداشتی را رعایت می‌کنند، به طور کلی انواع و اقسام عفونت‌ها می‌تواند از بیمار به دندانپزشک، از دندانپزشک به بیمار و از بیماری به بیمار دیگر منتقل شود و در مواردی هم در نتیجه تکثیر میکروب‌های دهان خود ایجاد شود. در این میان ترس ابتلا به برخی از این عفونت‌ها بیش از بقیه است.

 

ایدز: جالب است بدانیم احتمال انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز که به دلیل ترسناک بودنشان، در دندانپزشکی بسیار ما را نگران می‌کنند، بسیار پایین است. به گونه‌ای که می‌توان گفت انتقال آن از این طریق تقریبا ناممکن است زیرا ویروس ایدز نمی‌تواند بیش از چند دقیقه در محیط خارج از بدن انسان دوام بیاورد.

 

هپاتیت: احتمال انتقال بیماری هپاتیت نسبت به ایدز بالاتر است اما باز هم آنقدرها بالا نیست. شایع‌ترین راه انتقال هپاتیت‌های نوع B و C در دندانپزشکی از راه خون یا بزاق خون‌آلود است که می‌تواند از راه وسایل دندانپزشکی آلوده به خون که بخوبی ضدعفونی نشده‌اند یا خون خشکیده روی وسایل باشد. البته اگر دندانپزشک از اصول اولیه استریلیزاسیون پیروی کند، تقریبا محال است مسبب انتقال بیماری‌هایی مانند ایدز و هپاتیت شود زیرا ویروس‌های ایجادکننده این بیماری‌ها به روش‌های ضدعفونی حساسند و برای از بین بردن آنها حتی نیاز به روش‌های پیچیده استریلیزاسیون نیست.

 

بیماری‌های تنفسی: یکی از شایع‌ترین بیماری‌های قابل انتقال در دندانپزشکی بیماری‌های تنفسی هستند بویژه در صورتی که دندانپزشک از ماسک استفاده نکند. در بسیاری از این موارد دندانپزشک در واقع خود به عنوان راه انتقال بیماری عمل می‌کند و بیماری را از یک بیمار به بیمار دیگر منتقل می‌کند.

 

عفونت زخم: این مشکل بویژه در جراحی‌های دهانی اگر جراحی همراه با برداشت استخوان باشد، بروز پیدا می‌کند. این عفونت‌ها معمولا بعد از چند روز پدیدار می‌شوند. نشانه بارز آن ایجاد تورم، قرمزی و درد و گاهی مزه یا بوی چرک در محل زخمی است که ظاهرا رو به بهبودی بوده است.

 

رعایت اصول استریلیزاسیون و تجویز آنتی‌بیوتیک‌های مناسب قبل از انجام جراحی از جمله راه‌های پیشگیری است. استفاده از آنتی‌بیوتیک بویژه در جراحی‌های پیچیده و طولانی مدت ضرورت دارد. در صورت بروز عفونت باید به دندانپزشک مراجعه کرد، زیرا معمولا نیاز به باز کردن محل زخم و تمیز کردن دقیق ناحیه است و استفاده از آنتی‌بیوتیک به تنهایی مفید نیست چرا که تنها یک عفونت حاد را به یک عفونت مزمن تبدیل می‌کند که علائم کمتری دارد، اما در درازمدت خطرناک‌تر و پیشرونده‌تر است.

تاول‌های ناشی از سوختگی را نترکانید

 

یک متخصص پوست و مو گفت: تاول‌های ناشی از سوختگی، جنبه محافظتی برای پوست دارند و از عفونت پوست آسیب دیده و آلودگی خارجی آن جلوگیری می‌کند.

 
دکتر شیده یزدانیان در گفت‌وگو با ایسنا افزود: تاول‌های ناشی از سوختگی را نباید پاره کرد، بلکه باید صبر کرد تا به‌مرور زمان و بتدریج فروکش کند و بهبود یابد.

 

وی درباره علل سوختگی‌های معمولی بیان کرد: این سوختگی‌ها بر اثر تماس پوست با مواد داغ مانند آب جوش یا بخار آب ایجاد می‌شود که بلافاصله محل تماس قرمز و ملتهب شده و پوست تاول می‌زند.

 

دکتر یزدانیان درباره استفاده از پمادهای سوختگی روی تاولی که از بین رفته است، گفت: در صورتی که تاول بر اثر برخورد با سطح تیزی پاره شود، اگر پزشک صلاح بداند آن را تخلیه می‌کند و اگر قرار باشد از پماد استفاده شود آن را مستقیما روی محل آسیب دیده نمی‌گذارد، معمولا قسمت‌هایی از ناحیه تاول زده را خشک می‌کند و بتدریج موجب ترمیم آن می‌شود.

 

وی درباره میزان تاثیر برخی شیوه‌های درمانی غیرعلمی در میان مردم همانند استفاده از خمیر دندان و سیب‌زمینی اظهار کرد: خیلی از موادی که در منزل استفاده می‌شود، ممکن است موجب تسکین موقت بشود، ولی در بیشتر موارد چون خود پوست آسیب‌دیده و آزرده است، بدن به آن مواد واکنش نشان می‌دهد و مشکل را حادتر می‌کند و چون آلوده هستند، موجب عفونی شدن زخم سوختگی می‌شوند.

 

دکتر یزدانیان درباره پانسمان زخم ناشی از سوختگی نیز بیان کرد: بسته بودن زخم، طبق دستور پزشک هم پوست را از آلودگی‌های محیطی محافظت می‌کند و هم موجب تسریع در روند بهبود می‌شود، زیرا در مواردی خشک شدن زخم، روند ترمیم را به تاخیر می‌اندازد.

آفت و تبخال،مشکلات شایع دهان و دندان

 

آفت و تبخال جزو مشکلات شایع و ناراحت‌کننده دهان و دندان هستند که افراد زیادی را درگیر می‌کنند. اگر دهان شما هم آفت می‌زند یا کنار لبتان مورمور شده و بعد تبخال می‌زنید، بهتر است این مطلب را بخوانید و با توجه به تفاوت‌ها و توصیه‌های درمانی در مورد آنها اقدام کنید.

 

دکتر داریوش حمیدزاده، جراح و دندانپزشک در این‌باره می‌گوید: زخم‌های آفتی عودکننده، زخم‌های نسبتا شایعی هستند که در جوامع مختلف جمعیتی حدود 20 تا 50 درصد افراد به آن مبتلا می‌شوند. آفت می‌تواند به صورت زخم‌های کوچک یا زخم‌هایی بزرگ‌تر ظاهر شود. زخم‌های کوچک اغلب با قطری کمتر از نیم میلی‌متر و معمولا روی گونه و لب ظاهر می‌شوند. در حالی که زخم‌های بزرگ‌تر در هر قسمتی از دهان از جمله لثه، کام یا زبان قابل مشاهده است .

 

شکل ظاهری آفت

 

از نظر ظاهری این زخم‌ها گرد یا بیضی شکل است که توسط غشای نازک خاکستری رنگی پوشیده شده‌اند و هاله‌ای قرمز هم اطراف این زخم وجود دارد.

مقایسه وضعیت سلامت مردان و زنان ایران

 

رئیس اداره سلامت جمعیت خانواده و مدارس وزارت بهداشت با اعلام این مطلب که 21.7 درصد مردان کشور روزانه سیگار مصرف می‌کنند، گفت: میزان کلسترول مردان 30 درصد بیشتر از زنان است.

دکتر محمداسماعیل مطلق همزمان با هفته سلامت مردان  در نشست خبری با اشاره به بررسیهای انجام شده در کشور، گفت: بیش از 40 درصد مردان ایرانی چاق هستند و حدود 30 درصد آنها کم تحرکند. بنابراین لازم است مردان توجه جدی به سلامت خود داشته باشند.

 

 وی با اشاره به بررسیهای انجام شده در زمینه بار بیماریها در مردان کشور، افزود: حوادث ترافیکی و اعتیاد به ترتیب در مردان 5 و 10 برابر زنان است. همچنین سقوط در مردان حدود 3 برابر زنان و حوادث ناشی از نیروهای مکانیکی، قتل و خشونت،‌ بیماریهای مزمن انسدادی ریه، بیماریهای قلبی - ریوی، خودکشی، آسم، سوختگی، اسکیزوفرنی، ایدز و HIV مثبت در مردان بیشتر از زنان است.

 

 مطلق با استناد به بررسیهای انجام شده در سال 1386، ادامه داد: نتایج این بررسیها حاکی از آن است که 7/21 درصد مردان روزانه دخانیات مصرف می‌کنند. حدود 30 درصد آنها دارای کلسترول بالاتر از زنان هستند که تمام این عوامل سبب شده تا از سال 85 به منظور جدی گرفتن بحث سلامت مردان، با همت انجمن اورولوژی روز و هفته سلامت مردان در نظر گرفته شود.

 

 وی شعار امسال هفته سلامت مردان را "حرکت برای سلامت مردان" عنوان کرد و افزود: حدود 5/6 میلیون نفر از جمعیت کشور سالمند هستند و این سالمندی روز به روز در حال افزایش است. بر این اساس باید توجه ویژه‌ای به سلامت مردان و زنان سالمند کشور داشت.

 

 مطلق گفت: مردان معمولا کمتر به پزشک مراجعه می‌کنند و در مراجعه به مراکز بهداشتی - درمانی تاخیر دارند. بر همین اساس است که امید به زندگی مردان ایرانی حدود 8/71 سال و زنان کشور حدود 73 سال است. به این ترتیب لازم است سلامت مردان جدی گرفته شود.

فیزیوتراپی؛ راهی برای توانبخشی بیماران

 

امروزه به حداقل رساندن عوارض و درمان بیماری‌ها از‌طریق حذف عوامل محدودکننده و ناتوان‌کننده در بیماران مورد توجه بسیار قرار گرفته است.

فیزیوتراپی شاخه‌ای از علم پزشکی است که به بیمار کمک می‌کند در طول دوران زندگی خود،قدرت حرکت و توانایی انجام امور خود را حفظ کند.

 

دکتر داوود شفیع‌خانی، متخصص طب فیزیکی و توانبخشی در این باره می‌گوید: فیزیوتراپی با عملکرد بدن، حرکت و به‌ حداکثر رساندن پتانسیل‌های انسان ارتباط داشته و هدف از آن اصلاح فعالیت‌های حرکتی، برطرف کردن محدودیت‌ها، تقویت عضلات ارادی، افزایش مهارت‌ها و آموزش حرکات ارادی است.

شپشی برای سر

 

شپش سر یا پدیکلوز، حشره بسیار کوچکی است که قادر به تغذیه یا خونخواری از پوست سر بخصوص نواحی پشت سر و گوش می‌باشد که این یکی از دلایل مهم خارش و قرمزی در این نواحی است، لذا یافتن تخم شپش یا رشک بر سطح تارهای مو در نواحی پشت گوش و سر باید مورد توجه جدی بیمار، خانواده او و پزشک معالج باشد.

 

چگونه تخم شپش را تشخیص دهیم؟

 

تخم‌های سفید بسیار کوچک (رشک) معمولا در فاصله کمتر از یک تا 4سانتی‌متر از محل رویش مو از پوست سر، در حالی که یک طرفه به تار مو چسبده‌اند قابل رویت است. تخم شپش از پوسته‌های معمولی چسبیده به مو کاملا متفاوت است؛ به‌طوری که پوسته‌ها به شکل نامنظم و پراکنده در تمام سر ملاحظه می‌شود و براحتی قابل جدا شدن از موهاست، حال آن‌که تخم‌شپش بیشتر در موهای نواحی پشت سر و گوش به صورت یک‌ طرفه و منظم در حالی که به سختی به موها چسبده‌اند فقط در قسمت‌های اولیه موها (محل رویش تا 4 سانتی‌متر اول مو) دیده می‌شوند.

 

نکته دیگر آن که جنین زنده یا تخم شپش اگر بین ناخن‌ها فشرده شوند، صدای تق را ایجاد می‌کند که این بیانگر تخم زنده و شپش زنده تخم‌گذار در سر می‌باشد. از سوی دیگر معمولا تخم‌ها توسط شپش در روز اول در ابتدایی‌ترین قسمت مو (نزدیک به پوست سر) گذاشته و با گذشت روزها به همراه رشد مو از پوست سر فاصله گرفته و در نهایت بعد از 7 تا 10 روز در فاصله 1 تا 4 سانتی‌متری از پوست سر از تخم خارج می‌شوند به همین علت درمان شپش سر با شامپو و محلول ضد شپش می‌بایست حداقل 2 بار به فاصله 7 تا 10 روز انجام شود، زیرا تخم شپش به دلیل ماده سیمانی یا پوسته‌ای که در آن قرار گرفته به انواع درمان‌ها مقاوم است.

 

چگونه بیماری به دیگران منتقل می‌شود؟

 

تماس مستقیم موهای سر و تماس دست‌های آلوده فرد مبتلا با موها و سر فرد سالم، استفاده از شانه، برس، بالشت یا زیر سری، گیره سر، کلاه یا وسائل شخصی فرد مبتلا. که اتفاقا دلایل ذکر شده می‌تواند بیانگر علت شیوع بیماری در کودکان دبستانی باشد.

 

درمان شپش سر چیست؟

 

مصرف شامپو لیندان یا پریمترین حداقل 2 بار به فاصله یک هفته که هر بار 10دقیقه در حمام به سر بماند، سپس کاملا با چشمان بسته آبکشی شود. درمان‌های کمکی دیگر شامل دارو‌های خوراکی مانند کوتریماکسازول یا لوامیزول در موارد مقاوم به درمان موثر است. نکته مهم آن که مصرف داروهای ضدشپش در خانم‌های باردار و کودکان باسابقه تشنج نیازمند مشاوره با پزشک معالج است و برای جدا کردن تخم شپش یا پوسته‌های به جا مانده از تخم‌ها می‌توان از یک لیوان با نصف آب و نصف سرکه استفاده کرد، به این صورت که شانه چوبی دنده ریز را بارها وارد لیوان سرکه کرده و به موها کشیده تا خاصیت چسبندگی سرکه تخم‌ها را از موها جدا کند. بالاخره این‌که کوتاه کردن موها نقشی در پیشگیری یا درمان ندارد.

واریس؛ شایع‌ترین بیماری عروقی

 

به طور حتم شما هم در مورد واریس مطالبی شنیده‌اید یا افراد زیادی را دیده‌اید که از این بیماری رنج می‌برند. واریس نوعی بیماری است که به صورت پیچ در پیچ شدن، برجسته شدن و بیرون زدن وریدها تظاهر کرده و ممکن است در اعضای مختلف بدن دیده شود، ولی عموما واریس را به عنوان درگیری عروق اندام تحتانی می‌شناسند. ضعف عضلات ساق پا و اختلال عملکرد دریچه‌های موسوم به دریچه لانه کبوتری نیز ازجمله دلایلی هستند که موجب بروز این بیماری می‌شود.

 

سیاهرگ‌های بدن وظیفه دارند خون بدون اکسیژن را از اعضای مختلف بدن گرفته و به قلب بازگردانند. حال مشخص است که برای این کار فشار بیشتری به وریدهای ساق پا وارد شده و مشکلاتی را ایجاد می‌کند، چراکه وریدهای ساق پا باید خون را در مسیری طولانی‌تر و برخلاف جاذبه زمین انتقال دهند؛ البته در وریدها دریچه‌هایی یکطرفه برای پیشگیرى از بازگشت خون قرار دارد؛ حال اگر این دریچه‌ها کار خود را به‌خوبى انجام ندهند، خون بازگشته و با تجمع در وریدها موجب تورم آنها می‌شوند.

 

دکتر ایرج فاضل، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در این باره می‌گوید: «واریس شایع‌ترین بیماری عروقی است، به طوری که یک نفر از هر 5 نفر به درجاتی از واریس مبتلاست؛ البته زنان 5 برابر بیشتر از مردان دچار واریس می‌شوند.»