ضد آفتاب‌ها

امروزه می‌دانیم قرار گرفتن در معرض تشعشات ماورای بنفش خورشید، عوارضی از قبیل پیری پوست، حساسیت نسبت به نور، اریتم (قرمزی پوست) و بدخیمی‌های پوستی را در پی خواهد داشت.

سازمان غذا و داروی آمریکا و آکادمی ‌درماتولوژی آمریکا، مداخلات دارویی و غیر دارویی متعددی را برای حفاظت از پوست دربرابر نور آفتاب توصیه کرده‌اند. ساده‌ترین این اقدامات، پوشاندن پوست با لباس مناسب و استفاده از ضدآفتاب‌هاست.

چه موقع باید کرم ضدآفتاب را بزنیم؟
حدود ۲۰ دقیقه تا ۳۰ دقیقه قبل از اینکه در معرض آفتاب قرار بگیرید، باید کرم‌ ضدآفتاب را روی پوست بمالید، زیرا در این فاصله زمانی، کرم جذب پوست شده و می‌تواند سلول‌های پوست را از آثار زیانبار نور خورشید محافظت کند.

نکته دیگر این است که اگر شما کرم ضدآفتاب را روی صورت و بدنتان بمالید و بلافاصله داخل آب دریا یا استخر شوید و یا روی شن‌های ساحل یا در کنار استخر دراز بکشید، کرم ضدآفتاب از روی پوست شما پاک خواهد شد و دیگر اثر حفاظتی نخواهد داشت، بنابراین نیم ساعت پس از مالیدن کرم ضدآفتاب، وارد آب شوید تا به طور کامل جذب پوستتان شده باشد.

چند ساعت یک بار آن را تجدید کنیم؟
اگر کرم ضدآفتاب را به پوستتان بمالید و روانه کار روزانه شوید، باید هر ۳ یا ۴ ساعت یک بار آن را تجدید کنید، ولی با شنا کردن در آب استخر یا دریا، این کرم‌ها در عرض یک ساعت کم‌کم اثر خود را از دست می‌دهند و پس از ۸۰ دقیقه دیگر اثری از ضدآفتاب باقی نخواهد ماند. بنابراین اگر کرم ضدآفتاب را به پوستتان می‌مالید و وارد استخر یا دریا می‌شوید، باید هر یک ساعت یک بار آن را تکرار کنید.

چه ضخامتی؟
باید در هر سانتی‌م‌تر مربع پوست، ۲ میلی‌گرم کرم ضدآفتاب مالیده شود تا اثر خود را در حفاظت از پوست، به بهترین شکل ممکن نشان دهد. مطالعات نشان می‌دهد که بیشتر افراد نصف این مقدار و یا حتی کمتر از آن را استفاده می‌کنند.

وقتی برای بعضی از افراد یک قوطی ۳۰ تا ۴۰ گرمی کرم ضدآفتاب را تجویز می‌کنیم، پس از ۳ تا ۴ ماه می‌آیند و می‌گویند هنوز نصف قوطی باقی است، که نشان می‌دهد کرم ضد‌آفتاب را به میزان کافی در طول روز استفاده نکرده‌اند، چون یا آن را نازک روی پوست مالیده‌اند و یا فواصل زمانی مالیدن کرم ضدآفتاب خیلی طولانی بوده است.

چه SPF بخریم؟ هر چه این عدد بالا‌تر باشد، بهتر است، نه؟
SPF که نشان دهنده میزان حفاظت پوست در برابر نور خورشید است، آن طور که خیلی‌ها تصور می‌کنند، درصدی نیست. برای مثال، اگر روی جعبه یک کرم ضدآفتاب نوشته شده SPF آن ۳۰ است، به این معنا نیست که ۳۰ درصد از پوست شما در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. اگر بخواهید از روی SPF یک کرم ضدآفتاب بدانید چقدر اثر حفاظتی در برابر نور خورشید دارد، فرمول ساده‌ای برای آن وجود دارد.

این فرمول چیست؟
عدد ۱۰۰ را بر SPF کرم ضدآفتاب که روی جعبه نوشته شده است، تقسیم کنید. عدد حاصل را از عدد ۱۰۰ کم کنید. عدد باقیمانده نشان دهنده درصد حفاظت پوست به وسیله آن کرم ضدآفتاب است. برای مثال، کرم ضدآفتابی که SPF ۲۵ دارد، ۹۶ درصد از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. حال اگر این محاسبه را درباره کرم ضدآفتابی با SPF ۱۰۰ انجام دهید، خواهید دید که ۹۹ درصد از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند. بنابراین کرم ضدآفتاب با SPF ۱۰۰ تفاوت چندانی با کرم ضدآفتاب با SPF ۲۵ در حفاظت از پوست ندارد و این چند درصد قابل چشم‌پوشی است.

پس کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا را کنار بگذاریم و در آغاز تابستان به پزشک فشار نیاوریم که SPF کرم را بالا‌تر ببرد؟

دقیقا. کارخانه‌های سازنده، برای افزایش SPF یک کرم ضدآفتاب، باید درصد چربی آن را بالا ببرند تا مواد شیمیایی زیادی را وارد آن کنند. بنابراین کرم‌های ضدآفتاب با SPF بالا، خیلی چرب هستند و می‌توانند عوارضی را ایجاد کنند.

توصیه ما این است که اگر به داروخانه می‌روید تا کرم ضدآفتاب بخرید، SPF ۳۰ را انتخاب کنید. کرم ضدآفتاب با SPF ۳۰ بهترین کرم ضدآفتاب برای استفاده روزانه افراد عادی است.

کرم‌های ضدآفتاب با SPF ۵۰ و ۷۰ و بالا‌تر، فقط برای کسانی که بیماری‌ پوستی دارند، توسط پزشک تجویز می‌شوند، مانند کسانی که به نور آفتاب حساس‌اند و یا سرطان‌ پوست دارند. چون‌‌ همان چند درصد اضافهٔ حفاظت از پوست برای این بیماران مهم است.

کرم‌های آرایشی (کرم‌پودر و پنکک) و ضدآفتاب را باید چرخشی روی پوست مالید تا پوست چروک نخورد. درست است؟
روش مالیدن این کرم‌ها به هیچ وجه مهم نیست و نقشی در افتادگی و چروک خوردن پوست ندارد. دو تا سه دقیقه ماساژ دادن کافی است و در هر جهتی که راحت‌تر هستید، کرم‌ها را روی پوستتان بمالید. چروک شدن پوست در اثر تخریب الیاف کلاژن و الاستیک موجود در بافت پیوندی پوست رخ می‌دهد که علتش بالا رفتن سن، تاثیر ژن‌ها، تغذیه، بیماری‌ها و آفتاب است. کسانی که زیاد زیر نور آفتاب می‌روند تا برنزه شوند، در می‌انسالی پوستی چروک خورده و افتاده خواهند داشت.

روش ماساژ دادن کرم پودر که مهم نبود، آیا SPF (عامل حفاظتی در برابر آفتاب) این کرم‌های آرایشی کافی است و دیگر نیازی به ضدآفتاب نیست؟
اگر شما از کرم‌ ضدآفتاب، به طور اصولی و درست استفاده کنید و سپس روی آن کرم‌ آرایشی بمالید، مانعی ندارد و کرم آرایشی اثر کرم ضدآفتاب را کاهش نمی‌دهد. ولی در روی جعبه بعضی از این کرم‌پودر‌ها و پنکک‌ها نوشته شده که دارای (Sun Protection Factor) SPF مشخصی هستند. خانم‌ها باید بدانند که SPF این لوازم آرایشی از پوست در برابر نور خورشید محفاظت نمی‌کند. لذا در زیر این کرم‌های آرایشی حتما کرم ضدآفتاب را استفاده کنید.

با این حساب نباید در استفاده از کرم ضدآفتاب صرفه‌جویی کرد، این‌طور نیست؟
بعضی‌ها در این مورد صرفه‌جویی‌ می‌کنند که به ضرر سلامت پوستشان تمام می‌شود. کرم ضدآفتاب را یک بار صبح می‌زنند و تا غروب آفتاب آن را تجدید نمی‌کنند، و یا در ضخامت آن صرفه‌جویی می‌کنند. بیشتر مردم نمی‌دانند کرم ضدآفتاب را باید با چه ضخامتی استفاده کنند.

کودکان چطور؟
خیلی‌ها کرم ضدآفتاب را برای کودکان استفاده نمی‌کنند، ولی مطالعات نشان می‌دهد که بیش از ۵۰ درصد عوارض نور آفتاب که در بزرگسالی سبب ابتلای افراد به سرطان پوست شده است، پیش از ۱۸ تا ۲۰ سالگی به پوست تابیده شده است. بنابراین اگر کودکان را به استخر یا اسکی می‌برید، به پوستش کرم ضدآفتاب بمالید.

برای کودکان کرم ضدآفتاب مناسبشان را بخرید. بهتر است ضدآفتاب آن‌ها چرب و رنگی نباشد و از انواع می‌نرال استفاده کنید و انواع شیمیایی را که برای بزرگسالان استفاده می‌شود، برای کودکان استفاده نکنید.

کرم ضدآفتاب بهتر از پوست محافظت می‌کند یا یک روسری و یا کلاه لبه‌دار مناسب؟
شک نکنید که لباس‌ها و پوشش‌های فیزیکی خیلی بهتر از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند تا کرم ضدآفتاب، چون اجازه نمی‌دهند نور خورشید به پوست بتابد. بنابراین کلاه لبه‌دار مناسب، روسری مناسب، لباس مناسب و یا سایبان در کنار دریا و استخر بهترین حفاظت را در برابر نور خورشید دارند، ولی اگر کسی صیاد، ملوان، کشاورز، کارگر و مهندس ساختمان است و نمی‌تواند در طول روز صورتش را در برابر نور خورشید حفاظت کند، باید کرم ضدآفتاب را روی پوست صورتش بمالد.

همین‌طور خانم‌هایی که پوشیدن کلاه لبه‌دار در خیابان را مناسب نمی‌دانند، باید از کرم ضدآفتاب استفاده کنند. ولی باید بدانید هیچ کرم ضد‌آفتابی نمی‌تواند جانشین پوشش‌های مناسب شود. اکنون در کشورهای غربی لباس‌هایی به بازار آمده‌اند که روی آن علاوه بر درصد نایلون، نخ و …، درصد SPF را می‌‌نویسند که نشان می‌دهد پارچه این لباس چقدر از پوست در برابر نور خورشید حفاظت می‌کند.

پانوشت:

متن از دکتر مریم ملکی - متخصص پوست و مو